استانداردسازی به‌عنوان یکی از اصول اساسی در حفظ کیفیت محصولات و خدمات، نقشی حیاتی در توسعه اقتصادی و رفاه اجتماعی ایفا می‌کند. سازمان استاندارد با ایفای نقش مؤثر در نظارت بر تولیدکنندگان و حمایت از مصرف‌کنندگان، ضامن ارتقای کیفیت و اعتماد عمومی است. استاندارد، به‌عنوان یکی از ارکان اساسی توسعه صنعتی و تجاری، نقش کلیدی در بهبود کیفیت محصولات و حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان ایفا می‌کند.
به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی تبریز، سازمان استاندارد با تعریف و اعمال معیارهای کیفی دقیق، نه‌تنها به ارتقای کیفیت کالاهای تولیدی کمک می‌کند، بلکه به‌عنوان یک نهاد راهبردی در حفظ ایمنی و رضایت مصرف‌کنندگان نقش بسزایی دارد. سازمان‌های استاندارد با نظارت و ارزیابی مداوم، تضمین می‌کنند که کالاها و خدمات تولید شده، نه‌تنها ایمنی و سلامت مصرف‌کنندگان را حفظ کنند، بلکه بتوانند در بازارهای داخلی و بین‌المللی، با کسب استانداردهای لازم به رقابت بپردازند. اهمیت این موضوع زمانی بیشتر می‌شود که بدانیم حفظ کیفیت و رعایت استانداردهای جهانی می‌تواند به تثبیت موقعیت اقتصادی کشورها در سطح بین‌المللی کمک شایانی کند. در این راستا، همکاری مستمر و سازنده میان سازمان استاندارد و بخش خصوصی می‌تواند به بهبود مستمر کیفیت کالاها و رقابت‌پذیری محصولات ایرانی در بازارهای بین‌المللی منجر شود. با توجه به اهمیت این مسئله با چند نفر از نمایندگان بخش خصوصی به گفتگو نشسته‌ایم تا نظرات آن‌ها را در مورد استاندارد و چالش‌های موجود در این زمینه جویا شویم.
یونس ژائله؛ رئیس اتاق بازرگانی تبریز، با تاکید بر لزوم افزایش نظارت سازمان استاندارد بر کیفیت کالاها، هشدار داد که عدم رعایت استانداردها می‌تواند به از دست رفتن بازارهای خارجی منجر شود.
وی در این خصوص گفت: اگر نظارت‌ها و سخت‌گیری‌های بیشتری از سوی سازمان استاندارد بر کیفیت محصولات صورت نگیرد، احتمال از دست دادن مشتری‌های بین‌المللی و جایگاه ایران در بازارهای جهانی وجود دارد.
ژائله با اشاره به مشکلات موجود در اداره کل استاندارد، از جمله کمبود کارشناسان و ناظران، خاطرنشان کرد: این مسائل نباید بهانه‌ای برای کاهش نظارت و در نتیجه تولید محصولات بی‌کیفیت باشد.
وی همچنین بر اهمیت ایجاد و افزایش تعداد آزمایشگاه‌های استاندارد کالا در آذربایجان شرقی تاکید کرد.
رئیس اتاق بازرگانی تبریز در ادامه با اشاره به رشد صنعت شیرینی و شکلات ایران گفت: این صنعت با وجود مشکلات فراوان، توانسته است از نظر کیفیت و بسته‌بندی به استانداردهای روز جهانی برسد و جایگاه ویژه‌ای در خارج از مرزهای ایران پیدا کند، به‌طوریکه توانسته در بازارهای بین‌المللی از جمله اروپا، امارات، دوبی، مالزی و کشورهای منطقه جایگاه خود را حفظ کند.
ژائله افزود: یکی از دلایل موفقیت این صنعت خصوصی بودن آن است که باعث افزایش خلاقیت و توسعه سریع‌تر آن شده است. همچنین صنعت بسته‌بندی نیز به موازات رشد صنعت شیرینی و شکلات توسعه یافته و توانسته با استفاده از طرح‌های استاندارد و خلاقانه، بسته‌بندی‌های نوآورانه‌ای برای محصولات ارائه دهد.
وی همچنین به هزینه‌های بالای تولید اشاره کرد و گفت: افزایش قیمت مواد اولیه، حمل‌ونقل، بسته‌بندی و دستمزدها فشار زیادی بر صنعت وارد کرده است و این مشکلات هر روز بیشتر می‌شود.
رضا جعفری: لزوم بازنگری در استانداردهای نشانه‌گذاری محصولات و تسهیل در نظارت‌ها
رضا جعفری، نماینده اتاق ایران در کمیسیون تخصصی شورای عالی استاندارد و عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی تبریز گفت: بیش از ۹۰ درصد اقتصاد استان آذربایجان‌شرقی به بخش خصوصی وابسته است و همراهی بخش دولتی با این بخش، باعث فعال‌تر شدن اقتصاد استان شده است.
وی به مصوبه اخیر شورای عالی استاندارد در رابطه با نشانه‌گذاری محصولات اشاره کرد و گفت: حساسیت بیش از حد به رنگ و اندازه آرم واحدهای تولیدی، مشکلات زیادی را برای تولیدکنندگان به وجود آورده است. ما خواستار رسیدگی کارشناسی به این موضوع در جلسه شورای عالی استاندارد هستیم.
مشکلات ناشی از موازی‌کاری سازمان‌های نظارتی
عضو هیئت رئیسه اتاق تبریز با انتقاد از موازی‌کاری میان سازمان غذا و دارو و سازمان استاندارد در نظارت بر کیفیت محصولات داخلی، اظهار داشت: این دو مجموعه با معیارها و استانداردهای متفاوتی بر محصولات نظارت می‌کنند که این مسئله تولیدکنندگان را با مشکلات زیادی مواجه کرده است. آرزوی دیرینه واحدهای تولیدی و صنعتی این است که نظارت بر کیفیت کالاها به‌صورت مشخص و یکپارچه انجام شود تا از این مشکلات کاسته شود.
نماینده اتاق ایران در کمیسیون تخصصی شورای عالی استاندارد همچنین مشکلات ناشی از موازی‌کاری اداره استاندارد، اداره نظارت بر مواد غذایی و اداره دامپزشکی را مطرح کرد و خواستار تسهیل صادرات محصولات غذایی شد. جعفری تأکید کرد که وجود معیارهای متفاوت از سوی این سازمان‌ها فرآیندهای تولید و صادرات را پیچیده‌تر کرده و نیازمند یک راه‌حل جامع است.
چالش‌های مرتبط با دریافت آرم حلال
جعفری در ادامه به چالش‌های دریافت آرم حلال برای محصولات غذایی اشاره کرد و گفت: کشورهای عربی حساسیت زیادی بر آرم حلال دارند، اما با توجه به شرایط تحریم، تهیه کد و اثبات حلال بودن تک‌تک موارد برای قراردادهای خارجی بسیار دشوار است. به دلیل همین محدودیت‌ها، بسیاری از کالاها به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند و نمی‌توانیم حلال بودن آن‌ها را به‌طور کامل اثبات کنیم. این شرایط می‌تواند کاهش صادرات صنایع غذایی را به دنبال داشته باشد.
وی به اجبار اداره استاندارد در رابطه با چاپ علامت استاندارد در قسمت اصلی لیبل محصولات نیز اعتراض کرد و گفت: علامت استاندارد در برخی موارد بزرگتر از آرم برند کالا می‌شود که این مسئله برای تولیدکنندگان مشکلات زیادی ایجاد کرده است. این موضوع باید بازنگری شود تا برند محصولات در معرض دید بهتر قرار گیرد.
عضو هیئت رئیسه اتاق تبریز با تأکید بر اهمیت تسهیل مقررات برای تولیدکنندگان، خواستار همکاری بیشتر نهادهای دولتی و بخش خصوصی در حل این چالش‌ها شد تا شرایط برای صادرات بهتر و رقابت‌پذیری محصولات ایرانی در بازارهای بین‌المللی فراهم شود.
قاسم خلیل‌نژاد قویدل: ضرورت تقویت ابزارها و زیرساخت‌های سازمان استاندارد برای عملکرد مؤثرتر
قاسم خلیل‌نژاد قویدل، عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی تبریز، با تأکید بر نقش اساسی سازمان استاندارد در بهبود کیفیت محصولات داخلی و حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان، به اهمیت فلسفه وجودی این سازمان پرداخت و اظهار داشت: سازمان استاندارد، به‌عنوان یکی از ارکان اصلی کنترل و تضمین کیفیت کالاها و خدمات، نه‌تنها نقشی کلیدی در حمایت از مصرف‌کنندگان دارد، بلکه مسئولیت سنگینی در ارزیابی کیفیت و کارایی محصولات داخلی بر عهده دارد.
وی در ادامه افزود: فلسفه وجودی سازمان استاندارد در ذات خود به معنای حفظ سلامت، ایمنی و رضایت مصرف‌کنندگان است. این سازمان به‌منظور ایجاد اطمینان در جامعه، تلاش می‌کند تا با اعمال نظارت دقیق و اجرای استانداردهای ملی و بین‌المللی، کیفیت کالاها و خدمات را بهبود بخشد و تضمین کند که محصولات تولیدشده مطابق با معیارهای تعیین‌شده، به دست مصرف‌کنندگان برسد.
قویدل با اشاره به نقش مهم سازمان استاندارد در ارتباط با تولیدکنندگان نیز اظهار کرد: این سازمان تنها بر روی حمایت از مصرف‌کننده تمرکز ندارد، بلکه یکی از مأموریت‌های اصلی آن ایجاد فضای رقابتی سالم و حمایت از تولیدکنندگان متعهد است. با ارزیابی منصفانه و دقیق محصولات، سازمان استاندارد می‌تواند به ایجاد شرایطی کمک کند که تولیدکنندگان کیفیت محصولات خود را بهبود بخشند و توانایی رقابت در بازارهای داخلی و خارجی را افزایش دهند.
عضو هیئت رئیسه اتاق تبریز همچنین به اهمیت همکاری نزدیک بین سازمان استاندارد و بخش خصوصی اشاره کرد و گفت: ارتباط مستمر و تعامل سازنده بین این دو بخش می‌تواند منجر به ارتقای سطح کیفیت محصولات داخلی و افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان شود. سازمان استاندارد باید به‌عنوان یک شریک راهبردی برای تولیدکنندگان عمل کرده و با ارائه راهنمایی‌های لازم و تعیین استانداردهای لازم، آن‌ها را در مسیر بهبود کیفیت و کاهش هزینه‌های تولید یاری رساند.
در پایان، قویدل بر اهمیت حمایت از این سازمان و تقویت ابزارها و منابع لازم برای اجرای مؤثرتر وظایف آن تأکید کرد و افزود: سازمان استاندارد باید از نظر تعداد کارشناسان، تجهیزات و زیرساخت‌های آزمایشگاهی تقویت شود تا بتواند وظایف خود را به بهترین نحو انجام دهد. تنها از این طریق می‌توان اطمینان داشت که محصولات تولیدی نه تنها با استانداردهای ملی، بلکه با معیارهای بین‌المللی همخوانی دارند و می‌توانند در بازارهای جهانی رقابت کنند.
مجتبی مسعود: چالش‌های نشانه‌گذاری و مارکینگ در آزمایشگاه‌های همکار
مجتبی مسعود؛ رئیس انجمن آزمایشگاه‌های همکار آزمون، در خصوص چالش‌های مرتبط با نشانه‌گذاری (مارکینگ) و استانداردهای مرتبط با آن اظهار داشت: اطلاعات مربوط به نشانه‌گذاری باید به‌صورت نرمال و با ابعاد و اندازه‌های مشخص تعریف شود. این موضوع در استانداردهای بین‌المللی نیز لحاظ شده است، اما در برخی موارد که به شکل ظاهری و مسائل سلیقه‌ای مربوط می‌شود، این مسائل قابل بحث و بررسی است.
وی با بیان اینکه نشانه‌گذاری یکی از چالش‌های اخیر برای آزمایشگاه‌های همکار بوده است، افزود: برخی از تصمیمات مرتبط با مارکینگ، مشکلاتی را برای آزمایشگاه‌های همکار به وجود آورده که نیازمند اصلاح و توجه ویژه است.
مسعود در ادامه با اشاره به وظایف آزمایشگاه‌ها در تعیین ماهیت کالاها گفت: تعیین ماهیت بر عهده اداره کل استاندارد نیست و این وظیفه قبلاً توسط آزمایشگاه‌هایی انجام می‌شد که به‌صورت استاد-شاگردی آموزش دیده بودند. نتایج این آزمایشگاه‌ها از سوی اداره استاندارد پذیرفته نمی‌شد، به همین دلیل مقرر شد آزمایشگاه‌ها در گمرکات مستقر شوند و مسئولیت تعیین ماهیت کالاها را بر عهده بگیرند تا تعرفه‌های گمرکی به‌درستی تعیین شوند.
رئیس انجمن آزمایشگاه‌های همکار با اشاره به گام‌های مثبت در حوزه بین‌المللی نیز افزود: مرکز ملی آزمایشگاه‌های ایران به عضویت آیبک (سازمان گواهی‌کننده بین‌المللی) درآمده است و تصمیمات و اقدامات این سازمان مطابق با قوانین و استانداردهای بین‌المللی خواهد بود. این عضویت به تقویت جایگاه آزمایشگاه‌های ایرانی و اعتبار نتایج آزمایشات در سطح جهانی کمک شایانی خواهد کرد.
مسعود در پایان با تأکید بر توانایی و صلاحیت آزمایشگاه‌های همکار در انجام آزمون‌های مختلف گفت: آزمایشگاه‌های همکار بر اساس بند آزمون تأیید صلاحیت شده‌اند و به تمام موضوعات مرتبط با مارکینگ، مهاجرت، مقاومت و سایر آزمایشات تخصصی اشراف دارند. این صلاحیت‌ها نشان از توانایی و دقت بالای آزمایشگاه‌های همکار در ارائه خدمات و انجام آزمون‌ها دارد.
گزارش: ساناز شهابی