سخنگوی گمرک ایران با اشاره به اینکه باید هزینه قاچاق بالا برود، گفت: مسئولیت قاچاق فقط متوجه دولت نیست و در این خصوص مشکلات فرهنگی و قانونی وجود دارد در حالی که نهاد متولی فرهنگی برای مقابله با قاچاق نداریم.
سید روح الله لطیفی، سخنگوی گمرک ایران در برنامه گفت و گوی اقتصادی با موضوع" دلایل ناکارآمدی دولتها در مقابله با قاچاق" در پاسخ به این سوال که گمرکات کشور چه اقدامی را در مقابله با قاچاق کشور صورت داده‌اند، گفت: قاچاق پدیده پیچیده‌ای است و مربوط به این دولت و دولت‌های قبل هم نیست. قاچاق زمانی صورت می‌گیرد که برای مرتکب شونده آن مقرون به صرفه باشد. زمانی می‌توان انتظار داشت که قاچاق در کشور صورت نگیرد که هزینه این بزه و تخلف بالا رفته باشد و برای متخلف صرفه ای برای تخلف وجود نداشته باشد.
وی افزود: در کشورهای دیگر هم وقتی هزینه قاچاق با قوانین سختگیرانه و نظارت دقیق بالا می‌رود از بروز این موضوع جلوگیری می‌شود. البته باید دقت داشت که قاچاق –فقط- به دولت بر نمی‌گردد، بلکه به فرهنگ سازی در جامعه، قانون گذاری و نظارت هم مربوط است. در حوزه فرهنگ نهاد متولی برای مقابله با تفکر قاچاق نداریم. از سویی هم موضوعاتی مثل مقابله با قاچاق به شکل جزیره‌ای دیده می‌شود.
۴ الزام مقابله با قاچاق
لطیفی ادامه داد: ممکن است مواردی که درباره مقابله با قاچاق درباره اختیار دستگاهها تصمیم گیری شود به طور محدود جوابگو باشد. اما در دراز مدت این گونه نیست. باید چنین مواردی در فرهنگ جامعه و مبارزه همه جانبه دستگاه ها نهادینه شود، چارچوب قانونی درست داشته باشد، مجری و مردم آگاه به وظایف خود باشند و نظارت دقیق و درست و بدون اغماضی صورت گیرد.
سخنگوی گمرک ایران درباره عملکرد مجموعه گمرکات کشورگفت: خیلی از فرایندها چه در حوزه نظارت و اجرا الکترونیکی شده است و این مورد یکی از موضوعات با اهمیت است و تجربه اجرای جهانی و ملی آن نشان داده که باعث کاهش تخلفات می‌شود. در گام بعدی در گمرکات کشور بعد از الکترونیکی شدن به سمت هوشمندی گمرکات پیش می‌رویم.
لطیفی اظهار داشت: در گذشته به دلیل کاغذی بودن فرایندها در کنار اقدامات گسترده و مجدانه دستگاه‌های مختلف درگیر تجارت، احتمال جعل اسناد و ارائه نظرات شخصی بعضا وجود داشت اما الان، همه دستگاه‌های دخیل در رویه های گمرکی که بالغ بر ۲۵ وزارتخانه و سازمان هستند، رویه‌های گمرکی و مکاتباتشان در بستر سامانه های گمرک الکترونیکی است و کاغذ به طور کامل حذف شده است، این موضوع سبب شد در سال گذشته میزان کشفیات قاچاق به دلیل قابل رصد شدن فرایندها به ویژه در جایی که عامل انسانی قبلا نقش بیشتری داشت به طور چشم گیری رشد پیدا کرده است و در حال حاضر رتبه دوم را در جهان در حوزه مبارزه با قاچاق کالا پیدا کردیم.
تحریم و مشکلات ایجاد شده برای مقابله با قاچاق
سخنگوی گمرک ایران گفت: برای اینکه جعل و تخلفات کنار گذاشته شود، الکترونیکی شدن را یک راهکار مهم می‌دانیم. البته قبل تر از آن نگاه به قوانین را هم داریم که باید قوانین مزاحم و متناقض حذف شود. کشورمان در شرایط خاصی به دلیل تحریم ها دارد و شرایط تعامل عادی را با سایر کشورها نداریم. محدودیت‌هایی داریم و مجبوریم به گونه متفاوت با دنیا عمل کنیم. این موضوع می‌تواند یکسری باگ ایجاد کند که غیر ارادی است. در کنار اینها افراد سودجویی هم هستند که می‌خواهند برای منافع بیشتر و فرار از پرداخت حقوق دولتی دست به تخلفات می زنند.
وی گفت: گمرک در همکاری با سایر دستگاهها موفق عمل کرده است و عملکرد دستگاه های دیگر به لحاظ سطح تعامل با سایر بخش‌ها قابل مقایسه با مجموعه گمرکات نیستند. طبق قانون مسئول تجارت فرامرزی کشور گمرک است. بعدها یکسری تبصره‌های ذیل مبارزه با قاچاق کالا و ارز درباره سامانه‌های جامع تجارت مطرح شد که در آن‌ها آمده است تبادل اطلاعات با گمرک صورت گیرد. الان روزانه ۹۰ درصد دیتایی که در سامانه جامع تجارت تبادل می‌شود از سمت گمرک است.
گمرک تغذیه کننده سامانه جامع تجارت
وی تأکید کرد: عزم گمرک برهمکاری است اگر روزی تبادل اطلاعات با گمرک انجام نشود این سامانه دیتایی جزء به اندازه ۱۰ درصد نخواهد داشت و البته این سامانه جامع تجارت اطلاعاتش را به صورت برخط از گمرک می‌گیرد.
سخنگوی گمرک با بیان اینکه برخی منتقدان می‌خواهند سامانه گمرک کنار گذاشته شود این موضوع را ضمن مبهم بودن آینده‌اش و هزینه بر بودن مصداق «اختراع مجدد چرخ دانست» و گفت: معتقد هستیم باید همکاری کنیم و مجوزها به صورت برخط صادر می شود، بانک مرکزی، استاندارد، دامپزشکی، قرنطینه و همه دستگاهها به گمرک وصل است و نتیجه آن می‌شود تشریفات گمرکی و اگر همکاری نکنیم امکان تجارت به وجود نمی‌آید.