تاریخ : چهارشنبه 31 ارديبهشت 1399
کد 835

بولتن شماره دو امور بین‌الملل اتاق تبریز

ارمنستان را بیشتر بشناسیم

بولتن امور بین‌الملل اتاق تبریز با هدف ارائه جدیدترین گزارش‌های اقتصادی بین‌المللی به همراه ارائه اطلاعات اساسی کشورهای جهان جهت آشنایی فعالان اقتصادی تهیه می‌گردد. لازم به ذکر است که در تهیه گزارشات کارشناسی، از مطالب ارسالی نمایندگی‌های وزارت امور خارجه در کشورهای مختلف و معاونت بین‌الملل اتاق ایران نیز بهره‌برداری می‌گردد.
تهیه شده در واحد اموربین الملل اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تبریز




بولتن شماره 2

ارمنستان


اردیبهشت 99


اطلاعات اساسی ارمنستان
 
مساحت: 29743 کیلومترمربع (صد و سی ‌و هشتمین کشور دنیا و دارای مساحتی در حدود مساحت استان کردستان)
جمعیت: 2.9 میلیون نفر (صد و سی و چهارمین کشور از لحاظ جمعیت در دنیا)
پایتخت: ایروان با جمعیتی کمی بیش از یک میلیون نفر
شهرهای مهم : گیومری، وانادزور
مذهب: مسیحیت
تولید ناخالص داخلی:  بیش از 13 میلیارد دلار  (صد و بیست و هفتمین اقتصاد دنیا در سال 2019)
رشد تولید ناخالص داخلی: 5.2 درصد (در سال 2018)
نرخ تورم: 2.5 درصد
نرخ بیکاری: 17.9 درصد (در دسامبر 2019)
بزرگترین صادرکنندگان کالا به ارمنستان در سال 2019: به ترتیب فدراسیون روسیه، چین، ایران، ترکیه، آلمان، ایتالیا، اوکراین، آمریکا، هند، ژاپن. (ایران در رتبه سوم)


مهمترین اقلام وارداتی ایران از ارمنستان در سال 2019:
  1. سوخت‌های معدنی، روغن‌های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آنها، مواد قیری، موم‌های معدنی (63 میلیون دلار)
  2. گوشت و احشای خوراکی (8.2 میلیون دلار)
  3. ماشین‌آلات و دستگاه‌های برقی و اجزاء و قطعات آنها، دستگاه‌های ضبط و پخش صوت، دستگاه‌های ضبط و پخش صوت و تصویر تلویزیونی، اجزاء و قطعات و متفرعات این دستگاه‌ها (3.7 میلیون دلار)
  4. چدن، آهن و فولاد (2 میلیون دلار)
  5. رآکتورهای هسته‌ای، دیگ‌های بخار و آبگرم، ماشین‌آلات و وسایل مکانیکی، اجزاء و قطعات آنها (1.9 میلیون دلار)
  6. توتون و تنباکو و بدل توتون و تنباکوی ساخته شده (1.2 میلیون دلار)
  7. آلومینیوم و مصنوعات از آلومینیوم (1.1 میلیون دلار)
  8. باروت و مواد منفجره، اشیای فن آتش‌بازی، کبریت، آلیاژهای آتش‌زا، مواد قابل اشتعال (526 هزار دلار)
  9. کاکائو و فرآورده‌های آن (405 هزار دلار)
  10. وسایل نقلیه زمینی غیر از نواقل روی خط راه‌آهن یا تراموا و اجزاء و قطعات و متفرعات آنها (376 هزار دلار)
مجموع کل واردات ایران از ارمنستان در سال 1397 حدود 23 میلیون دلار بوده است که 0.05 درصد از کل واردات کشورمان محسوب می‌شود. این رقم نسبت به سال 1396 حدود 12 درصد کاهش را نشان می‌دهد. (گمرک ایران هنوز آمار کامل و قطعی مربوط به سال 1398 را ارائه نکرده است)
لازم به ذکر است ارمنستان، در رده پنجاه و هشتم کشورهای صادرکننده به ایران قرار دارد.

مهمترین اقلام صادراتی ایران به ارمنستان در سال 2019:
  1. سوخت‌های معدنی، روغن‌های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آنها، مواد قیری، موم‌های معدنی (124.6 میلیون دلار)
  2. نمک، گوگرد، خاک و سنگ، گچ، آهک و سیمان (38.8 میلیون دلار)
  3. چدن، آهن و فولاد (37.2 میلیون دلار)
  4. مواد پلاستیکی و اشیاء ساخته شده از این مواد (29 میلیون دلار)
  5. مصنوعات از چدن، آهن یا فولاد (17.3 میلیون دلار)
  6. محصولات شیمیایی غیر آلی، ترکیبات آلی یا غیر آلی فلزات گرانبها، عناصر رادیواکتیو، فلزات خاک‌های کمیاب و ایزوتوپ‌ها (13 میلیون دلار)
  7. میوه‌های خوراکی، پوست مرکبات یا پوست خربزه و همانند (10.6 میلیون دلار)
  8. محصولات سرامیکی (8.7 میلیون دلار)
  9. رآکتورهای هسته‌ای، دیگ‌های بخار و آبگرم، ماشین‌آلات و وسایل مکانیکی، اجزاء و قطعات آنها (6.5 میلیون دلار)
  10. شیشه و مصنوعات شیشه‌ای (5.3 میلیون دلار)
مجموع کل صادرات غیرنفتی ایران به ارمنستان در سال 1397 برابر با 159 میلیون دلار بوده است که 0.36 درصد از کل صادرات کشورمان محسوب می‌شود. این رقم نسبت به سال 1396 حدود 22 درصد کاهش را نشان می‌دهد. (گمرک ایران هنوز آمار کامل و قطعی مربوط به سال 1398 را ارائه نکرده است)
 
لازم به ذکر است ارمنستان، در رده بیست و ششم کشورهای عمده مقصد صادرات ایران قرار دارد.

مهمترین اقلام وارداتی ارمنستان از جهان در سال 2019:
  1. سوخت‌های معدنی، روغن‌های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آنها، مواد قیری، موم‌های معدنی (765 میلیون دلار)
  2. رآکتورهای هسته‌ای، دیگ‌های بخار و آبگرم، ماشین‌آلات و وسایل مکانیکی، اجزاء و قطعات آنها (489 میلیون دلار)
  3. ماشین‌آلات و دستگاه‌های برقی و اجزاء و قطعات آنها، دستگاه‌های ضبط و پخش صوت، دستگاه‌های ضبط و پخش صوت و تصویر تلویزیونی، اجزاء و قطعات و متفرعات این دستگاه‌ها (371 میلیون دلار)
  4. مروارید طبیعی یا پرورده، سنگ‌های گرانبها یا نیمه گرانبها، فلزات گرانبها، فلزات دارای روکش یا پوشش از فلزات گرانبها و اشیای ساخته شده از این مواد، زیورآلات بدلی، سکه (296 میلیون دلار)
  5. وسایل نقلیه زمینی غیر از نواقل روی خط راه‌آهن یا تراموا و اجزاء و قطعات و متفرعات آنها (291 میلیون دلار)
  6. محصولات دارویی (209 میلیون دلار)
  7. توتون و تنباکو و بدل توتون و تنباکوی ساخته شده (149.5 میلیون دلار)
  8. مواد پلاستیکی و اشیاء ساخته شده از این مواد (148 میلیون دلار)
  9. آلات و دستگاه‌های اپتیک، عکاسی، سینماتوگرافی، سنجش، کنترل، دقت سنجی، آلات و دستگاه‌های طبی-جراحی، اجزاء و قطعات و متفرعات آنها (110 میلیون دلار)
  10. آلومینیوم و مصنوعات از آلومینیوم (108 میلیون دلار)
 
  • حجم کل تجارت ایران و ارمنستان در سال 1397 حدود 184 میلیون دلار بوده است.
  • تراز تجاری 136 میلیون دلار به نفع ایران بوده است.
  • حجم کل تجارت ارمنستان با جهان در سال 2019 حدود 7.6 میلیارد دلار بوده است که سهم ایران از این تجارت 5.33 درصد است.
  • میزان واردات ارمنستان در سال 2019 حدود 5.1 میلیارد دلار بوده است که سهم ایران از این میزان 6.42 درصد است.

مسئولیت کمیسیون همکاری‌های مشترک تجاری و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و ارمنستان، از طرف ایرانی وزارت نیرو ایران (در حال حاضر جناب آقای اردکانیان) می‌باشد.
تاریخ برگزاری آخرین اجلاس کمیسیون مشترک تجاری و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و ارمنستان، 08/12/1396 بوده است.
 
بررسی وضعیت واردات میوه و سبزیجات ارمنستان و برآورد تقاضای واردات از ایران در سال2020
 دریافتی از رایزن بازرگانی ایران در ایروان، آقای محسن رحیمی
 
تصویری کلی از وضعیت واردات میوه و سبزیجات ارمنستان
بنا بر آمار اعلام شده از سوی کمیته آمار و مرکز تجارت بینالملل، در سال 2019 میلادی، کل واردات محصولات میوه و سبزیجات(کلیه اقلام طبقهبندی شده در فصول 7 و 8 نظام هماهنگHS) ارمنستان برابر با 79.4 میلیون دلار بوده که تأمین کننده نزدیک به 80 درصد از این واردات، کشورهای ترکیه، ایران، اکوادور، گرجستان و روسیه بودهاند. ایران به عنوان دومین کشور تأمین کننده واردات محصولات کشاورزی ارمنستان سهمی نزدیک به 20 درصد(15.6 میلیون دلار) از کل واردات میوه و سبزیجات ارمنستان را به خود اختصاص داده است. جدول شماره (1) نمایانگر وضعیت واردات میوه و سبزیجات ارمنستان از مبادی عمده واردات این محصولات در سال 2019 می‌باشد. ترکیه بطور خاص مهمترین تامین کننده مرکبات، اکوادر تنها تامین کننده موز و ایران تامین کننده فهرست متنوع تری از میوه‌جات مورد نیاز ارمنستان می‌باشند.
 


 

واردات سبزیجات و محصولات جالیزی ارمنستان از 11.9 میلیون دلار در سال 2018 به 15.7 میلیون دلار در سال 2019 افزایش یافته که گویای رشد 32 درصدی است. واردات این گروه از محصولات از ایران هم از حدود 3.4 میلیون دلار در سال 2018 با رشدی 47 درصدی به نزدیک 5 میلیون دلار در سال 2019 ارتقاء یافته است.
واردات میوه‌جات ارمنستان نیز در سال 2019 به حدود 64 میلیون دلار بالغ شده که در مقایسه با 55 میلیون دلار سال قبل از آن، رشد 15.2 درصدی را به خود دیده است.
در مورد ایران، آمار موجود نشانگر رشد 1.3 درصدی واردات از 10.5 میلیون دلار در سال 2018 به 10.6 میلیون دلار در سال 2019 می باشد.
روند واردات میوه‌جات ارمنستان از سال 2015 به این سو همواره با نرخ رشد قابل توجهی رو به افزایش بوده و ظرف 5 سال از 27 میلیون دلار به حدود 64 میلیون دلار بالغ شده اما در مورد واردات سبزیجات و محصولات جالیزی از سال 2017 تا 2019 روند واردات با شیبی ملایم افزایش یافته است. به این ترتیب با ثابت فرض نمودن سایر شرایط علی القاعده می‌بایست در سال 2020 نیز انتظار رشد در واردات هر دو گروه از محصولات را داشته باشیم اما آنچه می‌تواند این انتظارات را به چالش بکشد، شیوع کووید19 و تاثیرات آن بر اقتصاد ارمنستان و در نتیجه تقاضای بازار این کشور می‌باشد. چراکه واردات فوق‌الذکر در شرایطی رخ داده که در سال‌های 2017، 2018 و 2019 به ترتیب شاهد تحقق نرخ رشد 7.5 ،5.2 و 7.6 درصدی تولید ناخالص داخلی ارمنستان بوده‌ایم اما در آخرین پیش‌بینی‌های صورت گرفته برای نرخ رشد اقتصادی ارمنستان در سال 2020  در شرایط خوشبینانه در داخل کشور، رشد مثبت 1.5 درصد و از سوی صندوق بین المللی پول نیز رشد منفی 1.5 درصد پیش‌بینی شده است.

جایگاه ایران در واردات سبزیجات و محصولات جالیزی ارمنستان
جدول شماره(2) مهمترین محصولات گروه کالایی سبزیجات و محصولات جالیزی وارداتی ارمنستان که کشورمان سهم قابل توجهی در تامین آنها دارد را به نمایش گذاشته است. در ستون دوم جدول، ایران در کنار رقبای اصلی کشورمان در بازار ارمنستان بر اساس میزان حضور در بازار به نمایش درآمده است. به این ترتیب جدول شماره(2) مهمترین رقبای ایران و سهم آنها در بازار سبزیجات و محصولات جالیزی وارداتی ارمنستان را به تصویر درآورده است. ستون آخر جدول نیز نشان دهنده معادل ارزشی(درصدی) تعرفه گمرکی وضع شده از سوی دولت ارمنستان بر روی واردات هرکدام از اقلام می‌باشد(هر قلم کالای معرفی شده در هر سطر جدول می‌تواند نماینده گروهی از کالاهای هم خانواده با نرخ‌های تعرفه متفاوت بوده و یا بعضاً تعرفه‌ها نه بر اساس درصدی از ارزش کالا که بر اساس وزن کالا یا ترکیبی و یا متغیر بر اساس فصل باشد که نرخ درج شده در جدول معادل ارزشی انواع این تعرفه‌ها می‌باشد).
بر اساس اطلاعات مندرج در جدول شماره 2 ، ایران در سال 2019 عملاً  تامین کننده انحصاری واردات خیار ارمنستان بود و در زمینه سبزیجات و محصولات جالیزی چون کاهو، کلم، هویج، ریشه‌های خوراکی و ... سهم بسیار قابل توجهی در بازار واردات ارمنستان داشته است.
 
جدول(2)مهمترین مبادی تأمین واردات سبزیجات و محصولات جالیزی(منتخب) ارمنستان در سال 2019
 
محصول کشور ارزش واردات (هزار دلار) حجم(تن) ارزش هر تن(دلار) سهم از کل واردات (درصد) نرخ تعرفه (درصد)
خیار ایران 1267 657 1928 95.6 10
ترکیه 42 37 1135 3.2
گرجستان 17 15 1133 1.3
سایر سبزیجات(فلفل دلمه‌ای،بادمجان، انواع کدو) ترکیه 1462 1359 1076 43.6 7
ایران 1092 776 1407 32.6
گرجستان 756 435 1738 22.5
هویج، شلغم، چغندر سالاد، تربچه و ریشه‌های خوراکی مشابه و ... ایران 774 2645 293 80.2 9
روسیه 139 1495 93 14.4
رژیم اشغالگر 40 114 351 4.1
گوجه ترکیه 1504 572 2629 64.5 9
ایران 751 286 2626 32.2
گرجستان 75 29 2586 3.2
کلم، گل کلم،... تازه یا یخ زده ایران 546 2613 209 81.5 9
گرجستان 98 90 1089 14.6
ترکیه 15 8 1875 2.2
پیاز روسیه 601 3356 179 41.7 8
ترکیه 442 884 500 30.7
ایران 314 1012 310 21.8
سیب زمینی روسیه 176 1519 116 35.3 8
بلاروس 152 472 322 30
ایران 82 344 238 16.5
کاهو، کاسنی، ... ایران 68 323 211 87.2 11
ترکیه 9 47 191 11.5
هلند 1 1   1.3
 
 
جایگاه ایران در واردات میوه‌جات ارمنستان
جدول شماره (3) نیز به مانند جدول شماره (2) اما در زمینه واردات میوه‌جات ارمنستان نمایشگر گروه‌های کالایی است که کشورمان سهم قابل توجهی در تأمین واردات ارمنستان دارد. همانطور که در جدول، قابل مشاهده می‌باشد، ایران عملاً تامین کننده انحصاری واردات کیوی و خرمای ارمنستان بوده و در زمینه تامین واردات پسته، هندوانه و کشمش ارمنستان نیز با اختلافی معنادار جایگاه اول را در بین رقبای خود در بازار ارمنستان دارد.

 
جدول(3)مهمترین مبادی تأمین واردات میوه جات (منتخب) ارمنستان در سال 2019
 
محصول کشور ارزش واردات(هزار دلار) حجم(تن) ارزش هر تن(دلار) سهم از کل واردات(درصد) نرخ تعرفه (درصد)
کیوی تازه ایران 2044 3393 602 96.4 0
ترکیه 36 48 750 1.7
شیلی 29 13 2231 1.4
مرکبات تازه یا خشک ترکیه 1028 16935 607 57 3
گرجستان 2665 5564 479 14.8
ایران 1936 4082 474 10.7
هندوانه و خربزه ایران 1252 1713 731 77.7 4
ترکیه 198 198 1000 12.3
گرجستان 151 272 555 9.4
پسته با پوست ایران 1697 232 7315 89.8 4
آمریکا 193 35 5514 10.2
امارات متحده 1     ناچیز
سایر میوه‌ها شامل انار، عناب،زرشک و... ترکیه 1418 1799 788 43.1 2
ایران 1150 2869 401 34.9
گرجستان 560 654 856 17
کشمش ایران 955 672 1421 51.8 4
ازبکستان 392 505 776 21.2
شیلی 212 93 2280 11.5
خرما ایران 940 809 1166 98 4
روسیه 11 1 11000 1.1
امارات متحده 3     0.3
انگور ترکیه 1244 1916 649 74.7 4
ایران 401 580 691 24.1
شیلی 7 3 2333 0.4
سیب درختی فرانسه 203 168 1208 49 3
لهستان 50 55 909 12
ایران 45 47 957 11
 

 برآورد تقریبی حجم واردات میوه و سبزیجات ارمنستان از ایران در سال 2020
برای برآورد تقریبی واردات میوه‌جات و سبزیجات ارمنستان از کشورمان در سال 2020 برخی عوامل موثر بر تقاضای واردات این محصولات(در جهت مثبت و منفی) را بایستی در نظر گرفت که به شرح زیر می‌باشند:
  1. پیش‌بینی رشد اقتصادی منفی و یا نزدیک به صفر ارمنستان در سال جاری میلادی که به مفهوم عدم رشد تقاضای مصرفی نسبت به سال گذشته می‌باشد(اثر منفی یا حداقل بدون اثر مثبت).
  2. پیش‌بینی عدم تأثیرپذیری بخش کشاورزی ارمنستان از مشکل شیوع کووید 19 با توجه به اینکه فعالیت‌های کشاورزی در فصل گرما صورت می‌پذیرد که در نتیجه نمی‌توان کمبود تولید داخلی برای جبران از طریق افزایش واردات را متصور بود(اثر منفی و یا بدون اثر مثبت بر تقاضای واردات).
  3. روند رو به رشد واردات میوه و سبزیجات ارمنستان در 5 سال گذشته بخصوص در زمینه میوه‌جات(اثر مثبت).
  4. اجرای موافقتنامه تجارت ترجیحی میان ایران و اتحادیه اوراسیا(اثر مثبت).
نکته جالب در مورد تاثیر اجرای موافقتنامه تجارت ترجیحی بر واردات میوه و سبزیجات ارمنستان از ایران این است که کلیه محصولات مندرج در جداول 2 و 3 مشمول امتیازات این موافقتنامه (تخفیف تعرفه‌ای) می‌باشند به عنوان مثال تعرفه واردات خرما، پسته و پرتقال از ایران از زمان اجرای موافقتنامه صفر شده و دیگر اقلام نیز یا مشمول تعرفه صفر و یا تخفیف قابل توجه در تعرفه‌های گمرکی شده‌اند.
در جداول شماره 4 و 5 به ترتیب برآوردی تقریبی از حجم واردات سبزیجات و میوه‌جات ارمنستان از ایران در سال جاری میلادی به صورت حداقلی و حداکثری با در نظر گرفتن چهار عامل فوق‌الذکر، عملکرد وارداتی سال 2019، رشد واردات 2019 نسبت به 2018، میانگین رشد واردات در 5 سال گذشته و بهترین عملکرد واردات در 5 سال گذشته از جهان و از ایران، برآورد شده است.
 
 
جدول(4) برآورد تقریبی واردات انواع سبزیجات ارمنستان از ایران در سال 2020
 
محصول نرخ رشد واردات ارمنستان از ایران در سال 2019(درصد) بهترین عملکرد در 5 سال گذشته (هزار دلار) پیش بینی حجم واردات از ایران (تن)
حداقل حداکثر
خیار 22.8 1267 657 807
سایر سبزیجات(فلفل دلمه‌ای، بادمجان، انواع کدو) 77.9 1092 776 1380
هویج، شلغم، چغندر سالاد، تربچه و ریشه‌های خوراکی مشابه و ... -48.6 864 778 1515
گوجه 1532.6 751 286 500
کلم، گل کلم،... تازه یا یخ زده 50.0 1166 2612 3919
پیاز -20.6 1200 1142 1439
سیب زمینی   82 0 345
کاهو، کاسنی، ...   68 0 322
 

 
جدول(5) برآورد تقریبی واردات میوه‌جات ارمنستان از ایران در سال 2020
 
محصول نرخ رشد واردات ارمنستان از ایران در سال 2019(درصد) بهترین عملکرد در 5 سال گذشته (هزار دلار) پیشبینی حجم واردات از ایران (تن)
حداقل حداکثر
کیوی تازه -23.0 2653 3395 4407
مرکبات تازه یا خشک 524.5 1936 4084 4575
هندوانه و خربزه 158.7 1252 1713 1884
پسته -16.7 1697 232 278
سایر میوه‌ها شامل انار، عناب، زرشک و... -7.6 1245 2868 3105
کشمش 27.8 955 672 859
خرما 10.3 968 830 915
انگور 147.5 401 580 638
سیب درختی -97.0 1807 47 52



معرفی مناطق آزاد اقتصادی ارمنستان
 
بر اساس قانون مناطق آزاد جمهوری ارمنستان، شرکت‌هایی که در مناطق مذکور فعالیت دارند از امتیازات مالیاتی و شرایط مساعدتر و متفاوت از سرزمین اصلی و اتحادیه اقتصادی اوراسیا برخوردار شده و شرایط ویژه در زمینه مالیات بر سود، مالیات ارزش افزوده، مالیات بر اموال، و تعرفه گمرکی برخوردار می‌گردند. مشخصات مناطق آزاد جمهوری ارمنستان به شرح ذیل ارائه می‌گردد.

منطقه آزاد آلیانس

منطقه آزاد اقتصادی آلیانس ارمنستان از یکم آگوست 2013 در ارمنستان آغاز بکار کرده است. تولید و صادرات فناوری‌های نوین و پیشرفته شامل الکترونیک، مهندسی ابزار آلات دقیق، داروسازی و بیوتکنولوژی، فناوری اطلاعات، انرژی‌های نو و جایگزین، مخابرات (دستگاههای فناوری برای انتقال اطلاعات، طراحی سیستم و تولید مواد آن) و همچنین تولید کالاهایی که در ارمنستان تولید نمی‌شود، از جمله زمینه‌های فعالیت این منطقه است. مدت فعالیت منطقه آزاد آلیانس 10 سال می‌باشد.

سایت اینترنتی برای آشنایی بیشتر: www.fez.am

منطقه آزاد مریدیان

در تاریخ 12 مارس 2015 راه‌اندازی شد و زمینه فعالیت آن تولیدات صنعتی شامل طلاسازی، نگین‌سازی و ساعت‌سازی می‌باشد. مدت فعالیت این منطقه 10 سال است.

سایت اینترنتی برای آشنایی بیشتر: www.meridianfez.com

 

منطقه آزاد مقری

منطقه آزاد مقری در تاریخ 7 دسامبر 2017 احداث و در تاریخ 15 دسامبر همان سال افتتاح شد. زمینه فعالیت این منطقه : تولیدی و صنعتی و لجستیک شامل کشاورزی، صنعت فرآوری، تامین برق، تجارت، حمل و نقل، انبارداری، فعالیت‌های تخصصی و فنی، فرهنگی، گردشگری و تفریحی می‌باشد. مدت فعالیت این منطقه 10 سال است.

گفتنی است این منطقه هنوز به شکلی که باید، سر و شکل خود را نیافته است.