تهیه شده در واحد اموربین الملل اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تبریز


بولتن شماره 1
جمهوری آذربایجان

 

مجموع کل صادرات غیرنفتی ایران به جمهوری آذربایجان در سال 1397 برابر با 411 میلیون دلار بوده است که 0.93 درصد از کل صادرات کشورمان محسوب می‌شود. این رقم نسبت به سال 1396 حدود 26 درصد افزایش را نشان می‌دهد. (گمرک ایران هنوز آمار کامل و قطعی مربوط به سال 1398 را ارائه نکرده است)
لازم به ذکر است جمهوری آذربایجان، در رده دوازدهم کشورهای عمده مقصد صادرات ایران قرار دارد.

راهنمای انجام فعالیت‌های اقتصادی و تجاری در جمهوری آذربایجان
 

آداب تجارت در آذربایجان:
برای کسب و کار و تجارت در  جمهوری آذربایجان باید اولاً به طور چهره به چهره و از نزدیک مذاکره کرد و دوم اینکه صبور بود. چنانچه بتوانید روابط شخصی دوستانه‌ای برقرار کنید موفق خواهید شد. برای اعتمادسازی در طرف آذری باید وقت زیادی صرف کرد. بهتر است برای تسریع در انجام امور، یک کارمند محلی استخدام کنید. در  جمهوری آذربایجان تأخیر در پاسخگویی و برقراری ارتباط رایج است و به همین دلیل نباید بلافاصله تصور کرد که طرف مقابل علاقه‌ای به همکاری با ما ندارد. آذربایجانی‌ها بسیار مودب و مهمان نواز هستند ، اما در عین حال می‌توانند در تجارت با شما بسیار بد قلق رفتار کنند. در صورتیکه درخواستی برای ملاقات با مقامات محلی داشته باشید این امر می‌تواند زمان بر بوده و بسیار دیر انجام شود. اگرچه برخی از تجار و بازرگانان می‌توانند به زبان انگلیسی صحبت کنند اما زبان روسی در این کشور رواج بیشتری دارد. بهتر است در  جمهوری آذربایجان سربرگ نامه‌ها، کارت‌های ویزیت، پاکت‌های نامه و هر بروشور و اقلام تبلیغاتی به زبانهای آذری یا روسی چاپ شوند.

سفر به  جمهوری آذربایجان:
بهتر است به منظور آگاهی از آخرین تحولات داخلی  جمهوری آذربایجان و اطلاع از ملاحظات موجود برای سفر به این کشور، قبل از سفر به جمهوری آذربایجان به سایت سفارت جمهوری اسلامی ایران در باکو https://azerbaijan.mfa.gov.ir/ مراجعه نمائید.
بخاطر داشته باشیم که دولت  جمهوری آذربایجان سفر به منطقه مورد مناقشه قره باغ کوهستانی و مناطق اطراف آن را غیرقانونی می‌داند. مشارکت در هرگونه فعالیت تجاری در قره باغ  چه به طور مستقیم و چه از طریق شرکت‌های تابعه ، می‌تواند منجر به پیگرد قانونی و یا اقدامات قانونی دیگری علیه افراد و یا شرکت‌ها در جمهوری آذربایجان شده و بر انجام سفرهای آتی آنان به جمهوری آذربایجان تأثیر منفی بر جای گذارد .
برای ورود به جمهوری آذربایجان یک گذرنامه و ویزای معتبر لازم است. هزینه درخواست ویزای الکترونیکی یک ماهه با اعتبار سه ماهه 20 دلار است که می‌توان به هنگام ورود در فرودگاه  جمهوری آذربایجان و یا  از طریق سایت https://evisa.gov.az/fa درخواست کرد. لازم به ذکر است پس از دریافت ویزا و ورود به آذربایجان برای اقامت بیش از 15 روز در این کشور باید مشخصات خود را در اداره پلیس مهاجرت ثبت کرد. فرآیند ثبت نام می‌تواند به صورت حضوری در یکی از مراکز آسان خدمت و یا به طور غیر حضوری از طریق مراجعه به وب سایت: https://migration.gov.az/legislation/regulation  انجام شود. افرادی که اقدام به ثبت‌نام نکنند مشمول پرداخت 400 منات جریمه خواهند شد.
هزینه صدور ویزای چند بار ورود به جمهوری آذربایجان برابر با 350 دلار است و تنها بر اساس دعوتنامه یک شرکت فعال در این کشور قابل دریافت می‌باشد ولی ویزاهای یکبار ورود را می‌توان بدون ارائه دعوتنامه دریافت کرد. به همین دلیل چنانچه قصد داشته باشید بعد از مدتی کوتاه از جمهوری آذربایجان خارج و برای مثال به گرجستان یا یکی از کشورهای همسایه و یا هر کشور دیگری سفر کرده و مجدداً وارد جمهوری آذربایجان شوید باید با فاصله زمانی مناسب از طریق سایتی که قبلا معرفی شد اقدام به درخواست 2 ویزای یکبار ورود جداگانه نمائید تا هنگام ورود مجدد به این کشور مشکلی برایتان پیش نیاید. ضمناً فهرست  آژانس‌های مسافرتی را نیز می‌توانید با مراجعه به آدرس سایت وزارت خارجه جمهوری آذربایجان  http://www.mfa.gov.az/az مشاهده کنید.

آشنایی با زبان:
در  جمهوری آذربایجان می‌توان با استفاده از زبان‌های ترکی آذربایجانی، ترکی استانبولی، انگلیسی یا روسی مشغول به تجارت شد. ولی از آنجا که افراد کمی‌به انگلیسی می‌توانند صحبت کنند بهتر است یا مسلط به زبان ترکی آذری یا روسی باشید و یا اینکه یک مترجم استخدام کنید. هزینه استخدام یک مترجم به طور روزانه بین 100 تا 150 دلار است.

ورود موقت مواد یا وسایل شخصی:
معمولاً برای ورود برخی اقلام نظیر نمونه کالا و یا وسایل شخصی خود به جمهوری آذربایجان با مشکل روبرو خواهید شد. ضمن اینکه برای همراه داشتن ارز خارجی نیز باید میزان آن را به هنگام ورود اعلام نمائید تا بتوانید هنگام خروج از کشور همان مقدار را نیز خارج کنید. دوربین و تجهیزات جانبی آن نیز باید هنگام ورود اعلام شوند.  

صدور مجوز برای فعالیتهای کارآفرینی:
صدور گواهی و مجوز فعالیت کارآفرینی در  جمهوری آذربایجان بر عهده وزارت اقتصاد این کشور است و مجوزها توسط این وزارتخانه به جز در موارد خاص برای یک دوره نامحدود صادر می‌شود.

شرایط لازم برای کار در جمهوری آذربایجان:
اتباع خارجی بدون دریافت اجازه کار از اداره مهاجرت جمهوری آذربایجان حق کارکردن در این کشور را نخواهند داشت. چنانچه کارفرمایانی بدون رعایت این قانون نسبت به بکارگیری اتباع خارجی اقدام نمایند مشمول پرداخت جریمه‌های سنگین به ازای هر یک از کارمندان خارجی خود خواهند شد. کارفرمایان می‌باید برای هر یک از کارکنان خارجی مبلغی ما بین 3 تا 4 هزار منات و برای راه اندازی غیرقانونی شرکت‌های خارجی مبلغ 15 تا 20 هزار منات به عنوان جریمه پرداخت نمایند. اگر تعداد کارکنان خارجی شرکت‌های آذری 3 نفر و یا بیشتر باشند، کارفرمایان به پرداخت 35 هزار منات محکوم خواهند شد. لازم به ذکر است روسا و معاونان شعب یا دفاتر نمایندگی شرکت‌های خارجی در جمهوری آذربایجان که به طور قانونی اقدام به فعالیت نموده باشند نیازی به دریافت مجوز کار نخواهند داشت.
همچنین روسا یا معاونین شخصیت‌های حقوقی فعال در جمهوری آذربایجان که یکی از آنها خارجی و جزو موسسین این شخصیت حقوقی باشند نیز از دریافت مجوز کار معاف خواهند بود.
علاوه بر این، اتباع بیگانه یا بی تابعیت نیز می‌توانند بدون دریافت مجوز کار در جمهوری آذربایجان مشغول به کار شوند، مشروط به اینکه در جریان یک سفر تجاری و حداکثر به مدت 90 روز در یک سال، در منطقه‌ای که توسط هیئت دولت جمهوری آذربایجان بعنوان یک منطقه تجاری در نظر گرفته شده باشد مشغول بکار گردد.
اتباع خارجی که قصد اقامت بیش از پانزده روز در  جمهوری آذربایجان را داشته باشند، باید از طریق کارفرما یا صاحب خانه یا مالک مکانی که قرار است در آنجا اقامت داشته باشند تقاضای خود را نزد اداره مهاجرت ثبت نماید.
شهروندان خارجی که تمایل به اقامت و زندگی در جمهوری آذربایجان را دارند می‌باید قبل از انقضای ویزای خود تقاضای خود را به اداره مهاجرت ارائه نمایند. همچنین اتباع کشورهای خارجی که بر اساس پیمان لغو روادید میان کشور متبوع خود و جمهوری آذربایجان بدون دریافت ویزا وارد جمهوری آذربایجان می‌شوند باید برای اقامت بیش از 30 روز، درخواست خود را به اداره مهاجرت تحویل نمایند. هزینه صدور اجازه اقامت موقت یکساله در  جمهوری آذربایجان 120 منات و برای مجوز کار یکساله 1000 منات می‌باشد.
کارفرمایان باید یک نسخه از قرارداد فیمابین خود با کارکنان خارجی را به صورت الکترونیکی در سامانه اطلاعات دولت به ثبت برسانند.

مقررات ارزی:
پول رسمی آذربایجان منات است و به شکل AZN نمایش داده می‌شود. تمامی‌شرکت های خارجی و اشخاص حقیقی فعال در  جمهوری آذربایجان می‌توانند در بانک‌های این کشور دارای حساب‌های ارزی و مناتی باشند. اما تمامی‌پرداختی‌های آنها از جمله پرداخت حقوق به کارکنان می‌باید به پول ملی جمهوری آذربایجان  ( منات ) صورت بگیرد. تنها در موارد خاص شرکت‌ها می‌توانند از ارز خارجی برای دریافت و پرداخت‌های خود استفاده کنند.

 مالکیت بر زمین:
به اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی مقیم جمهوری آذربایجان حق مالکیت بر زمین داده نمی‌شود، آنها تنها می‌توانند برای انجام فعالیت‌های تجاری خود زمین مورد نظر را اجاره نمایند. اما این اشخاص می‌توانند بدون حق مالکیت بر زمین ( عرصه )، در  جمهوری آذربایجان اقدام به خرید خانه، آپارتمان مسکونی و یا واحد اداری ( اعیان ) نمایند.

تجارت در جمهوری آذربایجان:
در جمهوری آذربایجان اتباع خارجی می‌توانند به یکی از روش‌های زیر اقدام به سرمایه‌گذاری و یا فعالیت تجاری کنند:

• تأسیس شعبه فرعی از یک شرکت اصلی با حق مالکیت تام؛
• خرید سهام یک شرکت موجود در جمهوری آذربایجان؛
• سرمایه‌گذاری مشترک با اشخاص حقوقی و حقیقی آذربایجانی؛
• پذیرش سایر روش‌ها در قراردادهای مربوط به سرمایه‌گذاری؛

برای ثبت هر یک از انواع شرکت‌های خارجی در جمهوری آذربایجان شرایط و فرایند مشخصی پیش‌بینی شده است اما برای آن دسته از افرادی که قصد تاسیس شرکت و فعالیت در امور مربوط به مخابرات، حمل و نقل دریایی و هوایی، بیمه و برخی صنایع خاص را دارند، می‌باید مجوزهای ویژه ای را از دستگاه‌های ذی ربط دریافت نمایند. برای سایر موارد اخذ مجوز کار از وزارت امور مالیاتی الزامی است. وزارت امور مالیاتی جمهوری آذربایجان نیز مکلف است کلیه مراحل ثبت قانونی شرکت‌ها را در چارچوب مقررات پنجره واحد یعنی به صورت یکجا و در یک مکان انجام دهد.

شرایط تاسیس انواع شرکت‌های تجاری در جمهوری آذربایجان:

شرکت‌های سهامی مختلط:
این نوع شرکت‌ها می‌توانند به درخواست حداقل یک شخص حقوقی و یا یک شخص حقیقی تاسیس شوند. مسئولیت سهامداران در یک شرکت سهامی مختلط بر مبنای ارزش و یا تعداد سهام آنها تعیین خواهد شد. این شرکت‌ها به دو دسته باز و بسته تقسیم می‌شوند. در شرکت‌های نوع بسته سهامداران نمی‌توانند آزادانه سهام خود را به غیر منتقل کنند و حداقل سرمایه شرکت می‌باید 2000 منات باشد. در حالیکه در شرکت‌های نوع باز، سهامداران محدودیتی برای انتقال سهام خود ندارند ولی حداقل سرمایه این شرکت می‌باید 4000 منات باشد.
شرکت‌های دارای مسئولیت محدود (LLC) :
در جمهوری آذربایجان یک شرکت با مسئولیت محدود می‌تواند توسط یک یا چند شخص حقوقی و حقیقی با دارا بودن سرمایه معین تاسیس شود. در این نوع شرکت سهام صادر نمی‌شود و سود سرمایه و مسئولیت هر شخص بر اساس میزان سرمایه وی در شرکت تعیین خواهد شد. سرمایه داران در این نوع شرکت‌ها می‌توانند آزادانه سود حاصل از سرمایه خود را به شخص ثالث منتقل نمایند.

شرکت‌های مشارکتی:
این نوع شرکت‌ها حداقل توسط دو شخص حقوقی یا حقیقی با دارا بودن مسئولیت نامحدود برای موسسین آن تاسیس می‌شوند.
ایجاد شعبه یا دفتر نمایندگی:
شرکت‌های تجاری خارجی بدون نیاز به تاسیس یک شرکت بومی مستقل در جمهوری آذربایجان می‌توانند در وزارت امور مالیاتی جمهوری آذربایجان اقدام به ثبت یک شعبه و یا دفتر نمایندگی از شرکت تجاری خود نمایند. هزینه ثبت شعبه یا دفتر نمایندگی 220 منات است.

انواع مالیات‌های قابل پرداخت توسط شرکت‌های خارجی در جمهوری آذربایجان:
شرکت‌ها و یا سرمایه‌گذاران خارجی مشمول پرداخت مالیات به شیوه‌های زیر هستند.

• مالیات بر سود شرکت‌ها
• مالیات بر درآمد شخصی
• مالیات بر ارزش افزوده

علاوه بر موارد فوق، مالیات‌های دیگری نیز هستند که بر اساس قانون مشارکت صندوق های اجتماعی می‌باید توسط شرکت‌ها پرداخت شوند که به طور مثال می‌توان به مالیات بر دارایی و مالیاتی نظیر عوارض راه و زمین اشاره کرد.

آشنایی با مقررات مالیاتی:
بر اساس قوانین مالیاتی جاری در جمهوری آذربایجان با اشخاص حقوقی خارجی غیر مقیم و یا اشخاص حقیقی خارجی که حداقل به مدت 90 روز در جمهوری آذربایجان به فعالیت تجاری مشغول بوده باشند همانند موسسات دائمی‌برخورد شده و از آنها مالیات دریافت می‌شود. لازم به ذکر است شرکت‌هایی که در جمهوری آذربایجان مبادرت به انجام برخی و یا تمام امور زیر می نمایند در زمره شرکت‌های دائمی‌به شمار نمی آیند. این امور عبارتند از:

• ذخیره کالا در انبار و یا به نمایش گذاشتن آن
• انبار کردن کالا برای استفاده یک شرکت دیگر جهت تکمیل فرآیند تولید و صادرات مجدد از  جمهوری آذربایجان
• خرید کالا برای استفاده اختصاصی و جمع آوری اطلاعات
• انجام هرگونه فعالیت مقدماتی یا کمکی برای اهداف اختصاصی

شرکت‌های خارجی مذکور بابت درآمدهای بدست آورده در جمهوری آذربایجان می‌باید مالیات بر درآمد پرداخت کنند.

مالیات بر سود:
تمامی اشخاص حقوقی و حقیقی خارجی که در آذربایجان به فعالیت تجاری می‌پردازند مشمول پرداخت مالیات بر سود می‌شوند. این مالیات شامل سود حاصل از معاملات انجام شده، سود سرمایه، سود ناشی از فعالیت‌های مالی و سایر منابع سود می‌شود. نرخ کلی مالیات بر سود در آذربایجان پس از کسر هزینه‌ها 20٪ است. در آذربایجان مالیات بر سود شرکت‌ها بر اساس یک تقویم یکساله محاسبه و دریافت می‌شود. کلیه مالیات دهندگان باید اظهارنامه‌های خود را حداکثر تا 31 مارس هر سال ارائه دهند. ممکن است این تاریخ با درخواست مالیات دهنده به مدت سه ماه تمدید شود ، اما مشروط بر اینکه شرکت مذکور مالیات تعیین شده را به طور کامل تا پایان تاریخ تمدید شده پرداخت نماید.

بازپرداخت سود:
سرمایه‌گذاران خارجی در  جمهوری آذربایجان می‌توانند بر اساس قوانین جاری در این کشور، سود حاصل از سرمایه‌گذاری انجام شده خود را بعد از پرداخت کلیه مالیات‌ها و سایر هزینه‌های مقرر، دریافت نمایند.

مالیات بر درآمد مقیمان:
اتباع خارجی که بر اساس تقویم سالانه، به طور مستمر و حداقل به مدت 183 روز در جمهوری آذربایجان حضور داشته باشند، مشمول پرداخت مالیات می‌شوند.
بر اساس قوانین جدید در جمهوری آذربایجان افرادی که درآمد ماهانه آنها از ابتدای سال 2019 کمتر از 2500 منات و یا درآمد سالانه ای کمتر از 30 هزار منات داشته باشند، از پرداخت مالیات 200 مناتی معاف خواهند بود. همچنین مالیات بر درآمد افراد مشغول در فعالیت‌های غیر کارآفرینی نیز با نرخ 14٪ در سال محاسبه می‌شود. همچنین اشخاصی که درآمد حاصل از کارآفرینی را بدون تشکیل یک شخصیت حقوقی به دست آورده باشند، می‌باید 20٪ درآمد خود را بعنوان مالیات پرداخت نمایند. همچنین اتباع خارجی شاغل در آذربایجان می‌باید 3٪ از حقوق ماهانه خود را به صندوق بیمه اجتماعی این کشور پرداخت نمایند. علاوه بر اینها کارفرمایان نیز باید نیم درصد حقوق ماهانه کارکنان را به صندوق بیمه بیکاری پرداخت نمایند.

مالیات بر ارزش افزوده (VAT):
نرخ مالیات بر ارزش افزوده در  جمهوری آذربایجان 18٪ است.

سایر مالیات‌ها و عوارض:
مالیات غیر مستقیم برای محصولات هیدروکربوری تولیدی در  جمهوری آذربایجان از 3٪ تا 72٪ و برای هر لیتر مشروبات الکلی از 0.1 تا 6  منات و برای هر 1000 نخ سیگار 20 منات می‌باشد. علاوه بر این ، خودروهای وارداتی، قایق‌های بادبانی، پلاتین، طلا و الماس نیز مشمول مالیات های غیر مستقیم می‌شوند.
مالیات غیر مستقیم برای هر گرم پلاتین 4 منات است و برای طلا بستگی به هر هزار واحد وزن بستگی دارد و بر این اساس از 1.5 تا 6 منات در هر گرم متغیر می‌باشد. مالیات غیر مستقیم بر الماس نیز 400 منات برای هر قیراط است که ممکن است با توجه به اندازه الماس فرق کند. در این رابطه کلیه اظهارنامه‌ها باید در اداره مالیات ثبت شده و مبالغ تعیین شده تا بیستم هر ماه پرداخت شود.

مالیات بر املاک:
مالیات بر املاک بر مبنای 1٪ قیمت بازار محاسبه می‌شود و مبلغ آن پس از محاسبه میانگین ارزش باقی مانده سالانه دارایی‌های ثابت از جمله ساختمان‌ها ، ماشین آلات و تجهیزات (به استثنای وسایل نقلیه) دریافت می‌شود. موارد زیر از مالیات بر دارایی معاف هستند:

• اماکنی که برای حفاظت از محیط زیست ، ایمنی در برابر آتش یا دفاع مدنی مورد استفاده قرار می‌گیرند؛
• خطوط لوله انتقال، راه آهن و بزرگراه، خطوط ارتباطی و انتقال نیرو و تأسیسات آبیاری، ماهواره و سایر دارایی‌های هوا- فضا؛
• وسایل نقلیه؛
• دارایی مؤسسات آموزشی ، بهداشتی ، ورزشی و فرهنگی که فقط برای مقاصد رسمی تعیین شده مورد استفاده قرار می‌گیرند؛

عوارض بزرگراهی:
از کلیه صاحبان خودروهای غیرمقیم در  جمهوری آذربایجان عوارض راه دریافت می‌شود. نرخ این عوارض توسط گمرک جمهوری آذربایجان و بر مبنای حجم موتور، وزن خودرو، مدت زمان اقامت در جمهوری آذربایجان، تعداد صندلی، تعداد محور و ماهیت کالاهای وارداتی تعیین و دریافت می‌شود.

مالیات بر زمین:
شرکت‌هایی که در جمهوری آذربایجان از زمین استفاده می‌کنند، بر مبنای موقعیت مکانی زمین باید از 2 تا 20 منات برای هر 100 متر مربع مالیات پرداخت نمایند.این شرکت‌ها مکلفند اظهارنامه‌های خود را تا قبل از پانزدهم ماه می هر سال میلادی اعلام نمایند و پس از مشخص شدن میزان مالیات مبلغ آن را دو بار در سال و حداکثر تا 15 اوت و 15 نوامبر همان سال پرداخت نمایند.

مالیات بر واردات:
در حال حاضر حداکثر نرخ مالیات بر واردات 15٪ است. البته معافیت‌هایی نیز در این رابطه اعمال می‌شود. لازم به ذکر است که عوارض گمرکی از 10 تا 500 منات با توجه به ارزش گمرکی کالا محاسبه و دریافت می‌شود.

مالیات بر صادرات:
بیشتر کالاها از مالیات بر صادرات معاف هستند.

بهره و جریمه:
همه شرکت‌ها در صورت عدم رعایت قوانین مالیاتی جمهوری آذربایجان، مشمول پرداخت بهره و جریمه به اداره مالیات می‌شوند. به عنوان مثال، بهره بدهی‌های مالیاتی با نرخ 0.1٪ در روز محاسبه و در نظر گرفته می‌شود.

مشوق های سرمایه گذاری:
وزارت اقتصاد جمهوری آذربایجان به کارآفرینان و شرکت‌های داخلی و خارجی که در این کشور اقدام به سرمایه‌گذاری نمایند گواهینامه‌هایی را برای برخورداری از مشوق های سرمایه‌گذاری اعطا می نماید که بر اساس آن کلیه سرمایه‌گذاران می‌توانند برای مدت 7 سال از معافیت‌های مالیاتی استفاده نمایند. این معافیت‌ها عبارتند از:

• معافیت از مالیات بر درآمد شخصی - 50٪ از درآمد کارآفرین فردی؛
• معافیت از مالیات بر سود - 50٪ درآمد یک شخصیت حقوقی؛
• معافیت کامل از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده که شامل معافیت کامل برای واردات ماشین آلات ، تجهیزات تولیدی و دستگاه‌های مورد نظر کارآفرینان و اشخاص حقوقی می‌شود؛
• معافیت از مالیات بر املاک - معافیت کامل برای دارایی کارآفرینان و اشخاص حقوقی.
• معافیت از مالیات بر زمین

فرآیند استاندارد سازی
در فوریه سال 2017 ، دولت جمهوری آذربایجان آژانس ایمنی مواد غذایی را تأسیس کرد و از آن زمان به بعد مسئولیت اموری مانند تضمین رعایت استانداردهای اساسی بهداشتی برای واردات مواد غذایی و محصولات دامی و همچنین بازرسی محموله‌های وارداتی گیاهی، مواد غذایی خاص، چوب و چرم به جمهوری  آذربایجان را که قبلاً بر عهده سرویس دامپزشکی این کشور بود، به آژانس ایمنی مواد غذایی واگذار شد.
دولت جمهوری آذربایجان همچنین در سال 2017 مؤسسه استاندارد سازی این کشور به نام Azstand را تأسیس کرد و متعاقب آن در آوریل 2018  به دستور رئیس جمهور ضمن انحلال کمیته دولتی استانداردسازی، اندازه‌گیری و ثبت اختراعات، اقدام به ایجاد نهاد جدیدی با عنوان «آژانس نظارت بر بازار مصرف و خارج کردن بازار از انحصار کامل دولت» نمود. جمهوری آذربایجان در طول سال‌های گذشته، با حذف تدریجی استانداردهای قبلی مربوط به دوران شوروی سابق، تلاش نموده است تا بر پایه استانداردهای بین المللی و الگوگیری از استانداردهای اتحادیه اروپا، اقدام به تعیین استانداردهای جدید منطبق بر استانداردهای اروپا در جمهوری آذربایجان نماید.
لازم به ذکر است اگرچه پس از انحلال کمیته دولتی استانداردسازی، اندازه‌گیری و ثبت اختراعات جمهوری آذربایجان، مسئولیت‌های این کمیته اعم از تنظیم مقررات فنی ، استانداردسازی ، اندازه‌گیری ، ارزیابی انطباق ، اعتبار بخشی و مدیریت کیفیت به آژانس نظارت بر بازار مصرف و خارج کردن بازار از انحصار کامل دولت واگذار شد، اما با وجود این امر کماکان نیازمند تصویب یک قانون جدید تحت عنوان «قانون تنظیم فنی» برای باز تعریف چارچوب‌های قانونی و مقررات فنی می‌باشد که این قانون هنوز به تصویب نرسیده است. مشخصات سایت‌های مربوط به سازمانهای مذکور به شرح زیر است:
موسسه استانداردسازی جمهوری آذربایجان                                                  http://www.azstand.gov.az/
آژانس دولتی نظارت بر بازار مصرف و جلوگیری از انحصار دولت:               http://www.consumer.gov.az/

آزمایش ، بازرسی و صدور گواهینامه
جمهوری آذربایجان با پذیرش توافقنامه‌هایی نظیر توافقنامه مادرید، پروتکل مادرید، قانون سال 1999 ژنو مربوط به توافقنامه لاهه در خصوص ثبت بین‌المللی طرح های صنعتی و همچنین پیمان همکاری در زمینه حق ثبت اختراع، بعنوان یکی از طرفین معاهدات مربوط به ثبت بین المللی علائم به شمار می آید.  بر مبنای این معاهدات کلیه اشخاص حقوقی و حقیقی می‌توانند دارائی‌های صنعتی خود را در خارج از جمهوری آذربایجان و در سرزمین کشورهای امضاء کننده این معاهدات به ثبت رسانده و مورد حمایت آنها قرار گیرند. با توجه به اینکه جمهوری آذربایجان در اکتبر سال 2006 پروتکل مربوط به توافقنامه مادرید پیرامون موضوع ثبت بین‌المللی مارک‌ها را به تصویب مجلس ملی رسانده است، اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند بر اساس معیارهای تعریف شده در پروتکل مادرید برای ثبت بین‌المللی علائم در آذربایجان اقدام نمایند.

صدور مجوز کار در جمهوری آذربایجان:
وزارت اقتصاد جمهوری آذربایجان مسئول صدور ، تعلیق ، از سرگیری و یا لغو مجوزهای کار و فعالیت‌های تجاری در این کشور می‌باشد که خدمات خود را از طریق مراکز آسان خدمت یا DOST به متقاضیان ارائه می‌نماید. این خدمات به طور غیر حضوری و از طریق سایت:  https://asan.gov.az/az نیز قابل ارائه می‌باشند.
کلیه مجوزها حداکثر طی 10 روز کاری پس از درخواست صادر خواهند شد. این مجوزها هم برای اتباع آذری و هم برای اتباع خارجی و هم برای کلیه اشخاص حقوقی قابل صدور می‌باشند. البته فعالیت‌هایی که در حوزه‌های گردشگری و فروش دخانیات صورت می‌پذیرند نیازی به دریافت مجوز ندارند. خاطر نشان می‌سازد وزارت اقتصاد جمهوری آذربایجان در رابطه با صدور مجوز برای فعالیت‌های مرتبط با امنیت ملی ، ارائه خدمات و تجهیزات پزشکی، ارائه آموزش و برخی فعالیت‌های ارتباطی از راه دور، فعالیت‌های امنیتی خصوصی،  سیستم‌های امنیتی - اطلاعاتی ، فناوری‌های بیومتریک و سیستم‌های مدیریت اطلاعات شخصی مسئولیتی نداشته و سازمان‌های مربوط به سرویس امنیت کشور ، وزارت کشور و همچنین وزارت حمل و نقل ، ارتباطات و فناوری‌های بالا این مجوزها را صادر می‌کنند.

مروری بر موافقتنامه‌های تجاری جمهوری آذربایجان:
جمهوری آذربایجان از سال 1997 دارای وضعیت ناظر در سازمان تجارت جهانی (WTO) می‌باشد و از سال 2004 نیز مذاکرات مربوط به الحاق به این سازمان را با اعضای سازمان تجارت جهانی آغاز کرده اما تاکنون به نتیجه‌ای نرسیده است. یادآوری می‌نماید جمهوری آذربایجان با کشورهای روسیه، اوکراین، گرجستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، مولداوی و بلاروس توافقنامه تجارت آزاد (FTA) امضاء نموده و بر همین اساس کالاهای وارداتی از مبداء این کشورها می‌توانند بدون پرداخت عوارض گمرکی وارد آذربایجان شوند.

آشنایی با چالش‌های تجارت در بازار جمهوری آذربایجان:
برای تجارت در جمهوری آذربایجان توجه به این نکته ضروری است که فعالان اقتصادی در این کشور معمولاً با دو چالش روبرو بوده و از آن رنج می‌برند. اول اینکه فعالیت‌های تجاری در این کشور عمدتاً در یک بازار بزرگ غیررسمی انجام می‌شود و دوم اینکه فساد گسترده و پنهانی در لایه‌های مختلف بازار و همچنین در شرکت‌هایی که بر بخش‌های قابل توجهی از اقتصاد غیر نفتی این کشور مسلط هستند وجود دارد. اکثر شرکت‌های خارجی و به ویژه ایرانی برای فعالیت در بازار جمهوری آذربایجان به نوعی از طرف شرکت‌های آذری تحت فشار هستند و این یعنی اینکه آنها یا باید محصولات خود را به نام جمهوری آذربایجان تولید کنند و یا اینکه برای احداث کارخانه باید به صورت مشترک با طرف‌های آذری سرمایه‌گذاری کنند. از طرفی خیلی از بنگاه‌های کوچک و متوسط ممکن است توسط برخی از شرکت‌های بزرگتر که با مقامات ارشد دولتی در ارتباط هستند از گردونه بازار خارج شده و ورشکست شوند. با این وجود جمهوری آذربایجان طی چند سال گذشته با کمک شرکت‌های سوئیسی برای بهبود سیستم نظارتی خود اقدام به انجام یک سری اصلاحات در سامانه‌های مالیاتی، گمرکی و نظارتی کشور بوجود آورده است و با ایجاد مراکز خدمات عمومی آسان شفافیت بیشتری را در امور اداری و دولتی بوجود آورده است.

موانع ورود به بازار جمهوری آذربایجان:
دولت جمهوری آذربایجان به منظور حمایت از بخش کشاورزی خود اقدام به افزایش تعرفه‌های وارداتی محصولات کشاورزی نموده است . به عنوان مثال ، تعرفه واردات گوشت مرغ برای هر کیلوگرم 1 دلار و برای هر هزار تخم مرغ 100 دلار در نظر گرفته شده است. این تعرفه‌ها اگرچه در سال 2018 منقضی شده بودند ، اما تا دسامبر 2019 تمدید شدند.

حضور در نمایشگاه‌های تجاری:
شرکت‌هایی که قصد دارند کالاهای خود را جهت شرکت در نمایشگاه‌های تجاری وارد جمهوری آذربایجان نمایند، برای اینکه از پرداخت عوارض گمرکی و مالیات مربوط به واردات کالا به این کشور معاف شوند باید با هماهنگی دبیرخانه نمایشگاه و سازمان‌های ذی ربط در گمرک جمهوری آذربایجان به گونه ای عمل نمایند که مشمول مقررات مربوط به ورود کالاهای وارداتی موقت گردند. به همین دلیل آنها باید محموله‌های مذکور را پس از پایان دوره برگزاری نمایشگاه در مدت تعیین شده توسط گمرک جمهوری آذربایجان در چارچوب مقررات مربوط به صادارت مجدد از این کشور خارج نمایند. از این رو بهتر است شرکت‌های خارجی که قصد حضور در نمایشگاه‌های بزرگ تجاری جمهوری  آذربایجان را دارند پیش از ارسال محموله‌های نمایشگاهی به این کشور با سازمان ذی ربط هماهنگی‌های لازم را بعمل آورند.

روش های پرداخت در  جمهوری آذربایجان:
در جمهوری آذربایجان هنوز در بسیاری از معاملات خرده فروشی، پرداخت‌ها به صورت نقدی و به پول ملی آذربایجان یعنی منات انجام می‌شود. با این حال، دستگاه‌های خودپرداز و انواع کارت‌های بانکی نیز در بازار خرده فروشی قابل استفاده هستند ولی از کارت‌های اعتباری خارجی در معاملات تجاری نمی‌توان استفاده کرد. ضمناً نقل و انتقالات پولی برای انجام معاملات بزرگ نیز باید حتماً از طریق مراجعه به بانک‌ها انجام شود. لازم به ذکر است چک‌های شخصی افراد نیز در هیچ کجا پذیرفته نمی‌شوند.

آشنایی با نظام بانکی جمهوری آذربایجان:
در جمهوری آذربایجان به دلیل گسترش معاملات نقدی که 70 درصد آن توسط مقامات بانک مرکزی انجام می‌شود، مانع از توسعه نظام مالی این کشور شده است. به همین دلیل پیش بینی می‌شود رقم قابل توجهی از پول نقد در خارج از شبکه بانکی در حال نگهداری باشد. علاوه بر این اگرچه جمهوری آذربایجان میزان ذخایر دلاری خود را از 70 درصد به 63 درصد کاهش داده است اما با این وجود دلاریزه بودن بازار این کشور تاکنون مانع از اثر بخشی سیاست‌های پولی این کشور شده است. لازم به ذکر است اعطای وام‌های بلند مدت در جمهوری آذربایجان رو به افزایش بوده و کیفیت تراز وام‌های بانکی نیز در حال بهبود است. با این وجود این بخش از نظام اقتصادی کشور ، نقش کمرنگی در تأمین اعتبار اقتصاد واقعی جمهوری آذربایجان دارد. کمبود اعتبار، الزامات سختگیرانه وثیقه، بالا بودن نرخ بهره، دلاری شدن بازار، عدم وجود روابط کارگزاری بانکی و بالاخره ناتوانی در ارائه ارزیابی درست از ریسک‌های اعتباری، بعنوان اساسی ترین محدودیت‌های موجود برای توسعه بخش خصوصی به شمار می‌آید.
در جمهوری آذربایجان بانک‌های این کشور وام با ارز خارجی دلار را با بهره  10 تا 35 درصدی و حداکثر بازپرداخت دو ساله به متقاضیان ارائه می‌دهند. بسیاری از شرکت‌های جمهوری آذربایجان برای تأمین مالی به منابع بخش خصوصی مراجعه می‌کنند. برخی از بانک‌های جمهوری آذربایجان نیز طی یکی دو سال اخیر اعطای وام به بخش خصوصی اعم از بخش ساخت و ساز، مخابرات، فرآوری مواد غذایی و بسته بندی را آغاز کرده‌اند.
شایان ذکر است اخیراً 4 بانک این کشور به نام های Atabank ، AGBank ، NBCBank و Amrah Bank  به دلیل کاهش درآمدهای نفتی ناشی از تاثیر منفی ویروس کرونا بر بازارهای جهانی نفت، با افزایش قابل توجه بدهی و کاهش شدید در تراز حساب جاری مواجه شدند که این امر از یک سو موجب ورشکسته شدن 2 بانک آتا بانک و آمره بانک شد و از سوی دیگر موجب تعطیلی موقت دو بانک NBC Bank  و AGBank از سوی بانک مرکزی شد.

فرصت‌های بازار در جمهوری آذربایجان:
بخش انرژی و هیدروکربن در جمهوری آذربایجان فرصت‌های خوبی را برای حضور شرکت‌های خارجی به ویژه شرکت‌های ارائه دهنده خدمات فنی در این کشور بوجود آورده است. علاوه بر این با توجه به اینکه جمهوری آذربایجان با هدف قرار دادن بخش‌های کشاورزی ، فناوری اطلاعات و ارتباطات، حمل و نقل و گردشگری به دنبال تنوع بخشی به اقتصاد خود است این امر همچنین فرصت خوبی را برای حضور شرکت‌های ایرانی تولید کننده تجهیزات کشاورزی، کودهای شیمیایی، انواع بذر و سموم دفع آفات را در این کشور بوجود آورده است. از طرفی بندر الت بعنوان یک منطقه آزاد تجاری با ارائه مشوق‌های مالیاتی و ساده‌سازی فرآیند صدور مجوز تولید، فرصت مناسبی را برای فعالیت شرکت‌های خارجی در  جمهوری آذربایجان فراهم کرده است.

فهرست کالاهای مورد نیاز جمهوری آذربایجان برای واردات:
گوشت گاو ، گوشت مرغ و محصولات وابسته به آن ، ماهی تازه و منجمد ، شیر و خامه ، کره و محصولات لبنی ، خشکبار و میوه‌های خشک شده، تخم مرغ ، سیب زمینی ، سبزیجات تازه ، میوه‌های تازه ، چای ، گندم ، ذرت ، برنج ، آرد گندم ، روغن نباتی ، مارگارین و سایر ترکیبات مغذی ، کالباس گوشت و محصولات گوشتی ، کنسرو گوشت و ماهی ، شکر ، شکلات و سایر مواد غذایی حاوی کاکائو ، ماکارونی ، مواد غذایی کنسرو شده و انواع کنسرو میوه و سبزیجات ، انواع آب میوه و سبزیجات ، تنباکو ، سیگار ، نمک ، سولفات باریم طبیعی ، سیمان ، کلینکرهای سیمانی ، مقطر سنگین یا روغن‌های استحصال شده از گاز ، سوخت روغن سیاه ، روغن ماشین ، برق ، هیدروکسید سدیم ، انواع داروها ، انواع کودهای شیمیایی ، صابون و مواد شوینده ، پلیمرهای اتیلن به شکل‌های اولیه، پلیمرهای پروپیلن به اشکال اولیه، پلیمرهای وینیل کلرید ( PVC ) به شکل‌های اولیه ، لاستیک خودرو ، تجهیزات راه آهن ، انواع تخته و الوار ، روکش چسبناک ، تجهیزات چاپ ، پارچه‌های بافته شده از الیاف پنبه ، انواع کفش ، آجر و سرامیک نسوز ، بلوک ، کاشی ، آجرهای ساختمانی ، غلتک گرم و غلطک سرد ، محصولات نیمه تمام آهن یا فولاد غیر آلیاژی ، محصولات فلزی ، میلگرد ، میله‌های زاویه‌ای و کانال‌های آهن ، خط لوله نفت و گاز ، لوله‌های حفاری فلزی ، سازه‌های فلزی ، پمپ مایعات ، دستگاه‌های تهویه مطبوع ، یخچال و فریزر خانگی ، بولدوزرها ، انواع بیل مکانیکی ، تجهیزات و ماشین‌آلات راهسازی ، تجهیزات و ماشین‌آلات کشاورزی ، ماشین‌آلات مخصوص بسته بندی محصولات کشاورزی ، تجهیزات صنایع غذایی ، ماشین لباسشویی ، انواع ماشین حساب و تجهیزات مهندسی و اندازه‌گیری، انواع موتورهای برقی ، انواع ژنراتور ، تجهیزات صنعت تولید برق  و ترانسفورماتور ، انواع باتری ، جاروبرقی ، انواع دستگاه تلفن ثابت ، گوشی تلفن همراه و سایر تجهیزات جانبی ، انواع تجهیزات و گیرنده‌های رادیویی و مخابراتی ، تلویزیون ، انواع سیم و کابل ، لوکوموتیو و واگن قطار ، تراکتور ، اتوبوس ، انواع خودرو سواری ، انواع کامیون و تریلر ، وسایل نقلیه موتوری ، ابزارهای هیدروگرافی ، هواشناسی یا ژئوفیزیکی ، انواع تجهیزات و دستگاه‌های پزشکی ، انواع کنتورهای هوشمند آب ، برق و گاز ، انواع صندلی‌ها و مبلمان خانگی و اداری.

مقررات مربوط به واردات در آذربایجان:
واردکنندگان کالا به کشور جمهوری آذربایجان می‌باید مدارک زیر را به کمیته دولتی گمرک این کشور ارائه کنند:

• قرارداد ثبت شده مربوط به واردات کالای مورد نظر
• اظهارنامه گمرکی
• اخذ مجوزهای لازم از نهادهای ذی ربط دولتی
• بارنامه
• فاکتور فروش
• لیست بسته بندی
• گواهی مبدا و گواهی کیفیت کالا

کالاهایی که به منظور فراوری و یا صادرات مجدد وارد جمهوری آذربایجان می‌شوند به هنگام ورود به این کشور مشمول پرداخت حقوق و عوارض گمرکی می‌شوند. به محض پایان مرحله فرآوری و انجام صادرات مجدد کالا، می‌توان برای دریافت عوارض پرداخت شده اقدام نمود. خاطر نشان می‌سازد کمیته دولتی گمرک برای برخورداری شرکت‌ها از این امتیاز، حداکثر زمان فرآوری را دو سال از زمان ورود کالای فراوری نشده به کشور در نظر می‌گیرند. علاوه بر این، ممکن است گمرک از شرکت‌های ذی ربط بخواهد تا چند نمونه از کالای نهایی صادرات مجدد شده را ارائه نمایند.
مقررات مربوط به واردات کالا و تجهیزات در حوزه انرژی، بخش بسیار مهمی از توافق نامه‌های مربوط به شراکت در تولید (PSA) به شمار می‌آیند. به طور کلی واردات کالاها ، ماشین آلات ، تجهیزات و خدماتی که برای دستیابی به اهداف  مورد نظر در قراردادهای PSA ضروری باشند از پرداخت عوارض و مالیات‌های گمرکی معاف هستند. در صورت تمدید فعالیت شرکت خارجی طرف PSA در جمهوری آذربایجان و یا اینکه ادامه فعالیت به یکی از شرکت‌های زیر مجموعه آن شرکت واگذار شود ممکن است که شرکت ثالث نیز بتواند از مزایای مربوط به معافیت از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی و مالیات های مربوط به ارزش افزوده برای واردات تجهیزات مورد نظر معاف شود.

مقررات مربوط به درج برچسب بر روی کالا:
در جمهوری آذربایجان برای برچسب زدن بر روی مواد غذایی و محصولات کشاورزی، می‌باید برچسب‌ها به زبان ترکی آذری تهیه شوند. البته در صورتی امکان درج برچسب‌ها به زبان انگلیسی و یا زبان‌های دیگر در جمهوری آذربایجان وجود خواهد داشت که اطلاعات مربوط به کالا به زبان ترکی آذری نیز بر روی آن چسبانده شود. اگرچه این قاعده به طور کامل رعایت و اجرا نمی‌شود اما جزو مقرراتی است که تولیدکنندگان و تجار باید حتماً به آن توجه داشته باشند. اطلاعات ضروری برای درج برچسب ها به زبان ترکی آذری به شرح زیر می‌باشد.

• نام و مارک محصول
• نام و آدرس شرکت تولید کننده
• کشور مبدا
• تاریخ انقضا و ماندگاری
• ارزش غذایی و میزان کالری
• وزن خالص با ذکر گرم و یا کیلوگرم
• راهنمای استفاده
• نام و نوع مواد بکار رفته شده در بسته بندی
• راهنمای نگهداری و ذخیره سازی
• شماره پروانه و گواهینامه‌های مربوط
• ذکر هشدارهای لازم در صورت لزوم

اگر ماندگاری محصولی کمتر از سه ماه باشد ، باید تاریخ کامل روز ، ماه و سال انقضا بر روی آن ذکر شود. برای کالاهایی هم که تاریخ انقضای آنها حداکثر تا 18 ماه است باید برچسب کامل به صورت ذکر ماه و سال ثبت شود. محصولاتی با ماندگاری بیشتر از سه سال نیز از نظر فنی مجاز به فروش در جمهوری آذربایجان نیستند. آب میوه‌ها باید دارای برچسب باشند. برچسب‌های این محصولات باید میزان خلوص آنها را مشخص کند. مثلا برای آب میوه خالص درصد کنسانتره بین 90 تا100٪ ، برای نکتار یا شهد میوه میزان کنسانتره 25 تا50٪  و برای شربت‌ها با طعم میوه ای حداکثر کنسانتره 10٪ باشد.

مقررات مربوط به واردات کالاهای ممنوعه:
واردات و یا صادرات انواع اسلحه و تجهیزات نظامی ، مواد منفجره ،  انتقال دانش فنی برای تولید سلاح ، مواد و فن‌آوری هسته‌ای و رادیواکتیو ، مواد مخدر و روانگردان ، خون و محصولات خونی به جمهوری آذربایجان یا از جمهوری آذربایجان به خارج ممنوع می‌باشد و طی تشریفات خاصی نیاز به دریافت مجوزهای لازم از دولت می‌باشد. همچنین الماس پردازش نشده و صادرات سایر کالاهای استراتژیک تولید شده در جمهوری آذربایجان نیز مشمول این قانون می‌باشند. علاوه بر اینها معامله برای کالاهای زیر نیز نیازمند صدور مجوز از سوی دولت آذربایجان می‌باشند:
انواع حیوانات وحشی و گیاهان صحرایی و جنگلی ، مواد اولیه حیوانی و گیاهی ، اطلاعات مربوط به محل منابع طبیعی و انرژی حرارتی ، آثار هنری و عتیقه جات ، نتایج تحقیقات علمی و استراتژیک ، اختراعات ، مواد روانگردان ، تجهیزات پزشکی ، حشره کش ها و داروهای دامپزشکی.

مقررات گمرکی در  جمهوری آذربایجان:
جمهوری آذربایجان در سال 2018 فهرست جامعی از کالاها و تعرفه‌های گمرکی در نظر گرفته شده برای واردات و صادرات آنها را تنظیم و تصویب کرد. به طوریکه بر اساس این مقررات عوارض صفر درصد، 5٪ و 15٪  برای واردات کالاهای مختلف در نظر گرفته شدند. برا ساس قانون تعرفه‌های گمرکی مصوب ژانویه 2016 ، برای کارآفرینان وارد کننده تجهیزات سرمایه ای، به مدت 7 سال معافیت مالیاتی در نظر گرفته می‌شود. از طرفی ترخیص کالا از گمرک نیز به طور ساده و آسان از طریق سامانه اعلامیه الکترونیکی انجام خواهد شد. خاطر نشان می سازد اگرچه جمهوری آذربایجان در چند سال گذشته اقدامات موثری را برای بهبود سیستم نظارتی خود بعمل آورده است ، اما با این وجود هنوز فرآیندهای غیر شفاف ایجاد کننده فساد در برخی از مناطق این کشور به چشم می خورد.