هفته گذشته شاهد تحولات قابل‌توجهی در اقتصادهای جهانی بود که نشان‌دهنده تعامل پیچیده‌ای از عوامل ژئوپلیتیکی، مالی و زیست‌محیطی است. مشکلات اصلی اقتصادی در سراسر قاره‌ها آشکار شده و چالش‌های مداوم تورمی، افزایش قیمت‌های انرژی، اختلالات زنجیره تأمین و تغییرات اقلیمی در تخصیص منابع را نشان می‌دهد.
۱. آمریکای شمالی
در آمریکای شمالی، ایالات متحده همچنان کانون تغییرات اقتصادی جهانی است، زیرا فشارهای تورمی همچنان بالا باقی مانده است. تصمیم فدرال رزرو برای حفظ نرخ بهره در سطح ۵.۵ درصد رویداد مهمی بود که نشان‌دهنده رویکرد محتاطانه نسبت به بهبود وضعیت اقتصادی است. با این حال، شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) در ماه آگوست با ۳.۷ درصد رشد نسبت به سال قبل، نگرانی‌ها را درباره تداوم تورم را دوباره مورد توجه قرار داده است.
بازار کار ایالات متحده:
شرایط بازار کار همچنان تحت فشار است و نرخ بیکاری در ۳.۸ درصد باقی مانده است. رشد اشتغال کاهش یافته و در شهریور ماه تنها ۱۵۰ هزار شغل اضافه شده است، در حالی که انتظار می‌رفت ۱۸۰ هزار شغل ایجاد شود. دستمزدها به میزان ۴. درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته و این امر فشار بیشتری بر کسب‌وکارها، به‌ویژه در بخش‌های خدمات و خرده‌فروشی وارد کرده است.
قیمت انرژی:
قیمت نفت خام به بیش از ۹۰ دلار در هر بشکه رسید که ناشی از محدودیت‌های عرضه و تنش‌های ژئوپلیتیکی، به‌ویژه در خاورمیانه و روسیه است. انتظار می‌رود این افزایش، هزینه‌های حمل‌ونقل و قیمت کالاهای مصرفی را در ماه‌های آینده تحت تأثیر قرار دهد.
کانادا:
اقتصاد کانادا با رشد اندک ۰.۳درصد در سه‌ماهه سوم ۲۰۲۴ نشان از ثبات و پایداری دارد. با این حال، بانک مرکزی کانادا با فشار فزاینده‌ای برای مقابله با چالش‌های خرید مسکن مواجه است، زیرا قیمت خانه‌ها ۸ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته. درآمدهای صادراتی ۲.۱ درصد کاهش یافته‌اند که عمدتاً به دلیل کاهش تقاضا در ایالات متحده و اروپا است.
۲. اروپا
اروپا با نوسانات فزاینده‌ای در بخش‌های مختلف اقتصادی مواجه است، چرا که تورم در منطقه یورو به ۶.۲ درصد افزایش یافته که عمدتاً ناشی از افزایش قیمت انرژی و مواد غذایی است. اقدام اخیر بانک مرکزی اروپا (ECB) در افزایش نرخ بهره به ۴.۲۵ درصد نشان‌دهنده تلاش آن برای مهار تورم بدون تضعیف رشد اقتصادی است.
آلمان:
اقتصاد آلمان در حالت رکود باقی مانده و رشد تولید ناخالص داخلی برای سه‌ماهه سوم ۲۰۲۴ تنها ۰.۱ درصد برآورد شده است. تولید صنعتی ۱.۸ درصد کاهش یافته و بخش‌های خودروسازی و ماشین‌آلات به دلیل کاهش تقاضا از چین و ایالات متحده دچار افت شده‌اند. قیمت انرژی، به‌ویژه گاز طبیعی، همچنان در حال افزایش است و تولید صنعتی را بیشتر تحت فشار قرار داده است.
بریتانیا:
در بریتانیا، تورم با وجود افزایش نرخ بهره بانک مرکزی انگلستان به ۵.۵ درصد، همچنان در سطح ۶.۸ درصد باقی مانده است. درآمد خانوارها به دلیل افزایش قیمت مواد غذایی که در مرداد ماه ۱۲ درصد رشد داشته، به‌شدت تحت فشار قرار گرفته‌اند. پوند که در حدود ۱.۲۳ در برابر دلار آمریکا در نوسان است، هزینه واردات را افزایش داده و مشکلات تورمی را بیشتر کرده است.
فرانسه و جنوب اروپا:
فرانسه شاهد افزایش ۳ درصدی در درآمدهای گردشگری تابستانه بوده است که به رشد ۰.۴ درصد تولید ناخالص داخلی در سه‌ماهه سوم کمک کرده است. با این حال، اعتراضات علیه اصلاحات بازنشستگی همچنان باعث بی‌ثباتی سیاسی شده است. در همین حال، اقتصادهای جنوب اروپا مانند اسپانیا و ایتالیا رشد متوسطی را تجربه کرده‌اند، به‌طوری‌که اسپانیا گزارش رشد ۱.۵ درصد تولید ناخالص داخلی را اعلام کرده که ناشی از تقاضای قوی در بخش گردشگری و صادرات بوده است.
۳. آسیا
چشم‌انداز اقتصادی آسیا متفاوت‌تر است، زیرا کندی رشد چین همچنان سایه‌ای بر منطقه افکنده است. در حالی که جنوب شرق آسیا و هند نشانه‌هایی از انعطاف‌پذیری نشان می‌دهند، عملکرد کلی تحت تأثیر ضعف تقاضا برای صادرات چین و ادامه تنش‌های تجاری قرار گرفته است.
چین:
پیش‌بینی می‌شود که رشد تولید ناخالص داخلی چین در سه‌ماهه سوم میلادی ۴.۲ درصد باشد که نسبت به رشد ۵.۵ درصدی در سه‌ماهه قبل کاهش یافته است. بخش املاک و مستغلات همچنان منبع اصلی بی‌ثباتی است و توسعه‌دهندگانی مانند اورگراند و کانتری گاردن در تلاش برای پرداخت بدهی‌های خود هستند. ارزش یوان نیز ۷.۳۵ در برابر دلار آمریکا کاهش یافت که پایین‌ترین سطح در بیش از یک دهه بوده و جریان خروج سرمایه شدت یافته است. صادرات در مرداد ماه ۸. درصد کاهش یافت، زیرا تقاضای جهانی برای تجهیزات الکترونیک و کالاهای تولیدی همچنان ضعیف است.
هند:
اقتصاد هند همچنان نقطه‌ای روشن است و پیش‌بینی می‌شود که تولید ناخالص داخلی این کشور در سال ۲۰۲۴ به میزان ۶.۸ درصد رشد کند. دولت به‌شدت در زیرساخت‌ها، به‌ویژه در حوزه انرژی سبز و دیجیتال‌سازی، سرمایه‌گذاری کرده است. بخش خدمات هند در سه‌ماهه سوم سال 2024 به میزان ۷.۳ درصد رشد کرد که نشان‌دهنده تقاضای زیاد در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات است.
ژاپن و کره جنوبی:
بهبود اقتصادی ژاپن کند بوده و رشد در سه‌ماهه سوم میلادی محدود به ۰.۷ درصد بوده است. تورم به ۲.۹ درصد افزایش یافت و بانک ژاپن در حال بازنگری در سیاست‌های پولی خود است.
در کره جنوبی، صادرات نیمه‌هادی‌ها در سپتامبر ۱۵ درصد نسبت به سال قبل کاهش یافت، زیرا تقاضای جهانی برای تراشه‌ها هنوز به طور کامل احیا نشده است. وون کره نیز ۱۳۳۰ در برابر دلار آمریکا کاهش یافت.
۴. آمریکای لاتین
آمریکای لاتین همچنان با تلاطم‌های اقتصادی مواجه است و تورم در سراسر اقتصادهای بزرگ مانند برزیل، آرژانتین و مکزیک همچنان یک مسئله پایدار است.
برزیل:
تورم برزیل در ماه سپتامبر ۴.۷ درصد بود که نسبت به ۴.۳ درصد مرداد ماه افزایش داشت و علت اصلی آن افزایش قیمت مواد غذایی و انرژی بود. بانک مرکزی برزیل تحت فشار قرار دارد تا برای مقابله با این فشارهای تورمی نرخ بهره را از سطح کنونی ۱۳.۲۵ درصد افزایش دهد.
آرژانتین:
آرژانتین همچنان در بحران اقتصادی به سر می‌برد و تورم سالانه بیش از ۱۱۵ درصد را تجربه می‌کند که ناشی از کاهش ارزش پول ملی و بی‌ثباتی سیاسی در آستانه انتخابات عمومی در ماه اکتبر است. پزو در سال ۲۰۲۴ بیش از ۴۰ درصد از ارزش خود را در برابر دلار آمریکا از دست داده است که به فرار سرمایه و عدم قطعیت اقتصادی منجر شده است.
مکزیک:
مکزیک در سه‌ماهه سوم شاهد رشد متوسط تولید ناخالص داخلی به میزان ۱.۲ درصد بود که ناشی از صادرات بالای محصولات تولیدی به ایالات متحده و کانادا بود. با این حال، جریان حواله‌های ارسالی از کارگران مکزیکی مقیم خارج ۵ درصد کاهش یافت که نشان‌دهنده شرایط ضعیف‌تر اشتغال در ایالات متحده است.
۵. آفریقا
آفریقا همچنان تحت تأثیر چالش‌های داخلی و شوک‌های خارجی، به‌ویژه تغییرات آب‌وهوایی و نوسانات قیمت کالاهای جهانی قرار دارد.
نیجریه:
درآمدهای نفتی نیجریه در سه‌ماهه سوم ۳ درصد کاهش یافت که علت آن کاهش تولید و قیمت‌های جهانی پایین‌تر بود. ارزش واحد پول این کشور همچنان در حال کاهش است و تورم به ۲۵.۵ درصد رسیده است، که به فشارهای بیشتر بر اقتصاد محلی منجر شده.
آفریقای جنوبی:
رشد اقتصادی آفریقای جنوبی در سه‌ماهه سوم ۰.۶ درصد بود که ناشی از رشد بخش معدن و خدمات است. با این حال، بحران برق همچنان یک مسئله جدی است و دولت را به سمت برنامه‌های اصلاحی بیشتر سوق داده.
کنیا:
کنیا با خشکسالی شدید مواجه است که به‌ویژه در بخش کشاورزی این کشور تأثیر منفی گذاشته و رشد این بخش را در سه‌ماهه سوم به ۰.۳ درصد کاهش داده است.
۶. خاورمیانه
خاورمیانه با افزایش نوسانات اقتصادی مواجه است که ناشی از تنش‌های ژئوپلیتیکی، نوسانات قیمت نفت و فشارهای ارزی است.
عربستان سعودی:
اقتصاد عربستان سعودی در سه‌ماهه سوم میلادی عملکرد قوی‌ای داشت و رشد تولید ناخالص داخلی به ۵.۱ درصد رسید که عمدتاً به دلیل افزایش قیمت نفت بود. دولت عربستان تلاش‌های خود را برای تنوع‌بخشی به اقتصاد از طریق سرمایه‌گذاری در بخش‌های گردشگری، زیرساخت و فناوری افزایش داده‌اند. ریال سعودی همچنان پایدار است و از ذخایر ارزی قابل‌توجه این کشور بهره می‌برد.
ایران:
ایران همچنان با تورم بالا دست‌و پنجه نرم می‌کند. تورم در شهریور ماه به ۴۶ درصد رسید و هم‌زمان ارزش پول ملی نیز کاهش یافت. درآمدهای نفتی ایران به دلیل نوسانات تقاضای جهانی و چالش‌های مربوط به تحریم‌ها متغیر بوده‌اند. بخش‌های غیرنفتی، به‌ویژه کشاورزی و تولید، رشد محدودی داشته و اختلالات زنجیره تأمین همچنان به مشکلات این بخش‌ها دامن می‌زند.
هفته گذشته اقتصاد جهان شاهد تحولات قابل‌توجهی بود، که در آن عواملی مانند افزایش قیمت انرژی، ادامه تورم و تنش‌های ژئوپلیتیکی نقش اصلی را داشتند. با وجود چالش‌های متعدد، برخی مناطق مانند هند و آمریکای لاتین نشانه‌هایی از مقاومت اقتصادی را نشان داده‌اند، اما چشم‌انداز جهانی همچنان به طور عمده‌ای به اقدامات سیاست‌گذاری و توسعه بازارهای جهانی وابسته است.
(تهیه شده در مرکز شتاب تبریز-TAC)