تهیه شده در واحد اموربین الملل اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تبریز
بولتن شماره 8
قرقیزستان
آذرماه 1400
جمهوری قرقیزستان (جمهوری قرقیز)
قرقیزستان با نام رسمی جمهوری قِرقیزستان کشوری محصور در خشکی در آسیای مرکزی است. این کشور از شمال با قزاقستان از شرق با چین، از جنوب با تاجیکستان و از غرب با ازبکستان همسایه است.
جمعیت قرقیزستان حدود 6.6 میلیون نفر و پایتخت و بزرگترین شهر آن بیشکک است. واحد پول این کشور سوم می باشد. قرقیزستان به همراه قزاقستان تنها کشورها در آسیای مرکزی هستند که زبان روسی را در کشورهای خود به عنوان زبان رسمی نگه داشته‌اند. در قرقیزستان روسی و قرقیزی هر دو، زبان‌های رسمی کشور هستند. زبان قرقیزی از شاخه زبان‌های ترک‌تبار است. بیشتر مردم قرقیزستان مسلمان (سنی حنفی) هستند و 8 درصد به کلیسای ارتدوکس روسی تعلق دارند.
از لحاظ تاریخی، سکاها که قومی ایرانی‌تبار بودند ساکنان نخستین منطقه کنونی قرقیزستان را تشکیل می‌دادند. ریشه های فرهنگی قرقیزها را در بخش‌های بالایی رود ینی‌سئی در کوهستان آلتای پیدا کرده‌اند. بنظر می‌رسد آنان در قرن دهم میلادی از آلتای، به جایی که اکنون قرقیزستان نام دارد، مهاجرت کرده‌اند و در آنجا ساکن شده‌اند. ترکان سلجوقی و مغول‌ها تأثیر زیادی بر فرهنگ این منطقه گذاشته‌اند. قرقیزها اسلام و تیراندازی را از ترکان سلجوقی و اسب‌سواری ماهرانه را از سواران ترک‌نژاد آسیای میانه یادگرفتند.
در اوایل سده ۱۹ میلادی، قرقیزستان تحت حکومت خانات خوقند درآمد. در سال ۱۸۷۶ قرقیزستان به امپراتوری روسیه ضمیمه شد که باعث برخی از تنش‌ها و شورش‌ها شد. در طول تسلط روسیه بسیاری از قرقیزها به چین و افغانستان مهاجرت کردند.
در سال ۱۹۱۸ اتحاد شوروی در این منطقه برقرار و در ۱۹۲۴ قرقیزستان بخشی از منطقه خودمختار کارا – قرقیز شناخته شد. در سال ۱۹۲۶ این نام به جمهوری شوروی سوسیالیستی خودمختار قرقیز تغییر یافت و دوباره در سال ۱۹۳۶ به نام جمهوری شوروی سوسیالیستی قرقیزستان و به عنوان بخشی از جمهوری‌های متحده شوروی به رسمیت شناخته شد.
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در سال ۱۹۹۱، قرقیزستان به استقلال دست یافت.
قرقیزستان عضو پیمان شانگهای و سازمان تجارت جهانی می باشد.
نوع حکومت قرقیزستان به نوعی جمهوری ریاستی می‌باشد. در قرقیزستان رئیس‌جمهور با رای مستقیم مردم برای دوره‌ای 5 ساله انتخاب می‌شود. نخست وزیر نیز با پیشنهاد رئیس جمهور به مجلس و با رای نمایندگان مجلس انتخاب می گردد.
رئیس جمهور این کشور از سال 2021، آقای سادیر جاپاروف و نخست وزیر قرقیزستان از سال 2021، آقای آکیل بیک جاپاروف می باشد.
از لحاظ تقسیمات کشوری، این کشور شامل ۷ استان به نام‌های چوئی، ایسیک‌کول، نارین، طراز، بادکَند، اوش و جلال‌آباد است. همچنین شهرهای بیشکک و اوش به‌طور مستقل اداره می‌شوند.
از لحاظ ترکیب جمعیتی، 73 درصد از مردم قرقیزستان از قوم قرقیز، ۱۴ درصد ازبک و ۹ درصد روس و بقیه از دیگر اقوام هستند.
اطلاعات اساسی جمهوری قرقیزستان (جمهوری قرقیز)
مساحت: 199.951 کیلومترمربع (هشتاد و پنجمین کشور دنیا و دارای مساحتی در حدود دو برابر مجموع مساحت‌های استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل)
جمعیت: 6 میلیون و 587 هزار نفر (صد و دهمین کشور دنیا)
پایتخت: بیشکک با جمعیت 1 میلیون و 50 هزار نفر
شهرهای مهم : اوش، جلال آباد
زبان رسمی: قرقیزی و روسی
مذهب: مسلمان (90 درصد) اکثراٌ سنی حنفی، مسیحی (8 درصد)
نوع حکومت: جمهوری پارلمانی
تولید ناخالص داخلی: حدود 7.7 میلیارد دلار (صد و پنجاه و دومین اقتصاد دنیا در سال 2020) (آمار بانک جهانی)
رشد تولید ناخالص داخلی: 8.6- درصد (رتبه صد و پنجاه و یکم در سال 2020) لازم به ذکر است در سال های غیر کرونایی 2017، 2018 و 2019، رشد تولید ناخالص داخلی این کشور به ترتیب 4.7+ و 3.8+ و 4.6+ درصد بوده است. (آمار بانک جهانی)
نرخ تورم: 6.3 درصد (برآورد سال 2020) (آمار بانک جهانی)
نرخ بیکاری: 4.5 درصد (برآورد سال 2018) (آمار بانک جهانی)
واحد پول: سوم
بزرگترین صادرکنندگان کالا به قرقیزستان در سال 2020: به ترتیب فدراسیون روسیه، چین، قزاقستان، ترکیه، ازبکستان، آمریکا، اوکراین، کره جنوبی، هند، بلاروس. (ایران در رتبه هفدهم)
بزرگترین واردکنندگان کالا از قرقیزستان در سال 2020: به ترتیب بریتانیا، قزاقستان، فدراسیون روسیه، ازبکستان، ترکیه، چین، تاجیکستان، آلمان، بلژیک، بلاروس. (ایران در رتبه صد و نهم)
بزرگترین شریک تجاری قرقیزستان در سال 2020: فدراسیون روسیه
خلاصه تجارت قرقیزستان با ایران طی پنج سال اخیر: (طبق آمار ITC)
| سال |
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
| میزان صادرات ایران (میلیون دلار) |
6.631 |
9.091 |
13.712 |
17.204 |
17.915 |
| میزان واردات ایران (میلیون دلار) |
8.148 |
12.669 |
13.885 |
15.429 |
1.638 |
| حجم کل تجارت (میلیون دلار) |
14.779 |
21.760 |
27.597 |
32.633 |
19.553 |
وضعیت روابط دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران و جمهوری قرقیزستان:
روابط دیپلماتیک میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری قرقیزستان برقرار است و دو کشور دارای سفارتخانه در خاک یکدیگر هستند.
مهمترین اقلام وارداتی ایران از قرقیزستان در سال 2020: (طبق آمار
ITC)
- لوبیا (1 میلیون و 169 هزار دلار)
- پنبه (249 هزار دلار)
مجموع کل واردات ایران از قرقیزستان در سال 2020 برابر با 1 میلیون و 638 هزار دلار بوده است. این رقم نسبت به سال 2019 حدود 89 درصد کاهش را نشان می‌دهد.
مهمترین اقلام صادراتی ایران به قرقیزستان در سال 2020: (طبق آمار ITC)
- سیب (4 میلیون و 795 هزار دلار)
- بادام زمینی (1 میلیون و 901 هزار دلار)
- ظروف شیشه ای برای سر میز (1 میلیون و 380 هزار دلار)
- سیگار (1 میلیون و 225 هزار دلار)
- خرما (1 میلیون و 175 هزار دلار)
- پلی اتیلن (779 هزار دلار)
- رنگ (659 هزار دلار)
- پسته (651 هزار دلار)
- کیسه پلاستیکی (387 هزار دلار)
- چسب (344 هزار دلار)
- جوال و کیسه بسته بندی (268 هزار دلار)
- پودر رخت شویی (234 هزار دلار)
- روغن پالم (194 هزار دلار)
- فرش دستباف (186 هزار دلار)
- کیوی (177 هزار دلار)
- ظروف ملامین برای سر میز (132 هزار دلار)
- صابون (129 هزار دلار)
- خیار (127 هزار دلار)
- رزین (126 هزار دلار)
- پلی پروپیلن (124 هزار دلار)
- اورتو اکسیلن (نوعی ماده شیمیایی) (123 هزار دلار)
- وازلین (101 هزار دلار)
مجموع کل صادرات غیرنفتی ایران به قرقیزستان در سال 2020 برابر با 17 میلیون و 915 هزار دلار بوده است. این رقم نسبت به سال 2019 حدود 4 درصد رشد را نشان می‌دهد.
- حجم کل تجارت ایران و قرقیزستان در سال 2020 برابر با 19 میلیون و 553 هزار دلار بوده است.
- تراز تجاری 16 میلیون و 277 هزار دلار به نفع ایران بوده است.
- حجم کل تجارت قرقیزستان با جهان در سال 2020 برابر با 5 میلیارد و 648 میلیون دلار بوده است که سهم ایران از این تجارت 0.35 درصد است.
- میزان واردات قرقیزستان در سال 2020 برابر با 3 میلیارد و 684 میلیون دلار بوده است که سهم ایران از این میزان 0.49 درصد است.