مسئولیت کمیسیون همکاری‌های مشترک تجاری و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و قزاقستان، از طرف ایرانی وزارت جهاد کشاورزی ایران  (در حال حاضر جناب آقای خاوازی، وزیر جهاد کشاورزی) می‌باشد.

تاریخ برگزاری آخرین اجلاس کمیسیون مشترک تجاری و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و قزاقستان، 1398/07/05 بوده است.

آداب و رسوم مذاکرات تجاری در قزاقستان

جلسات کاری

جلسات کاری در قزاقستان تقریباً همیشه بیشتر از جلسات مشابه در کشورهای غربی طول می‌کشند. اهمیت روابط بین فردی در جامعه قزاق سبب می‌شود که طرف‌های قزاق شما تنها با کسانی وارد داد و ستد شوند که او را بشناسند و احساس کنند که به اندازه کافی احترام خود را به آنها نشان داده است. به همین دلیل سبک ارتباطی که شما با آن مواجه می‌شوید ممکن است غیرمستقیم‌تر از چیزی باشد که به آن عادت کرده‌اید، زیرا قزاق‌ها پیش از پرداختن به مسائل کاری، زمان قابل توجهی را صرف صحبت‌های متفرقه می‌کنند.

در قزاقستان، حوزه کسب و کار هم مانند یک خانواده تابع یک نظام سلسله مراتبی کاملاً منظم است. بنابراین تمامی تصمیمات توسط مدیران رده بالا و به صورت از بالا به پایین اتخاذ می‌شوند. بنابراین طرف‌های خود را برای سپردن تعهد تحت فشار قرار ندهید، مگر آنکه در حال مذاکره با مقامات ارشد شرکت یا مالک کسب و کار باشید. ممکن است طرف‌های قزاق در جریان مذاکره صدایشان را بالا برده و به بحث و مجادله متمایل شوند. این مسئله طبیعی است و نباید به عنوان نشانه تنفر شخصی تلقی شود. شما هم در صورت تمایل بر مواضع خود پافشاری کنید و استدلال‌های خودتان را هم با همان شدت و حدتی که آنها بحث می‌کنند مطرح نمایید. اما از بحث و جدل یا مقابله مستقیم با اظهارات کسی که از شما مقام بالاتری دارد، خودداری کنید زیرا این کار به منزله نوعی بی احترامی تلقی خواهد شد.

حتماً هنگام ورود و نیز هنگام خروج از جلسات کاری با طرف‌های قزاق خود دست بدهید. با اعمال حساسیت نسبت به داشتن رفتار مناسب و اشارات فرهنگی، احترام خود به طرف‌های کاری قزاق را نشان دهید. دعوت به صرف غذای سنتی قزاق‌ها را بپذیرید زیرا مهمان نوازی یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های فرهنگ قزاق‌ها است و آشنایی شخصی هرچه بیشتر با طرف‌ها در موفقیت تعاملات کاری نقشی بسیار مهم ایفا می‌کند.

تصور نکنید که مذاکرات تجاری در قزاقستان همیشه به زبان روسی که زبان غالب در محافل تجاری قزاقستان است انجام می‌شود. این مسئله که از کدام زبان در مذاکرات کاری استفاده شود، یک مسئله بسیار حساس سیاسی است که غالباً نیز در جامعه قزاقستان پیرامون آن بحث و تبادل نظر صورت می‌گیرد. همیشه پیش از آغاز جلسه از زبان مورد استفاده در جلسه مطلع شوید و محتوای مورد نظر خود را به آن زبان ترجمه کرده و یک مترجم شفاهی (دیلمانج) نیز به همراه داشته باشید.

تصور نکنید که همه قزاق‌ها متعلق به یک گروه مذهبی یا قومی واحد هستند، زیرا جمعیت این کشور را قزاق‌های بومی و نیز روس‌ها تشکیل می‌دهند. با وجود برخی حساسیت‌ها میان گروه‌های مذهبی و قومی متعدد، شهروندان قزاق افرادی نسبتاً آزاد اندیش هستند.

در قزاقستان احوال‌پرسی‌های کاری بیشتر حالتی رسمی دارند. دست دادن به ویژه میان دو مرد شکل رایج احوال‌پرسی است. اگر با گروهی از افراد ملاقات می‌کنید، حتماً با همه افراد دست بدهید و هنگام خروج از جلسه نیز همین کار را تکرار کنید.

در قزاقستان به کارت ویزیت اهمیت زیادی داده می‌شود. پس سعی کنید کارت‌های ویزیت مناسبی برای مبادله با طرف‌های قزاق همراه داشته باشید. بهتر است محتوای این کارت‌ها به زبان روسی و یا قزاقی نیز ترجمه شده باشد. مبادله کارت ویزیت در قزاقستان امری رایج است. در هنگام گرفتن کارت ویزیت، ادب حکم می‌کند که پیش از گذاشتن آن در جیب یا کیف خود، به آن نگاهی بیاندازید.

در لباس پوشیدن با رعایت احتیاط، لباس رسمی کار بپوشید. پوشیدن لباس بیش از حد غیر رسمی ممکن است از نظر میزبان نوعی توهین تلقی شود، زیرا ممکن است این تصور ایجاد شود که شما شرایط را جدی نگرفته‌اید.

قزاق‌ها در مورد استعمال نام کوچک افراد چندان سختگیری نمی‌کنند. استفاده از عنوان رسمی و نام خانوادگی افراد به‌طور کلی شیوه‌ای عاقلانه است، اما باید انتظار داشته باشید که در همان اوایل رابطه از شما خواسته شود نام کوچک افراد را به کار ببرید.

بسیاری از افراد در قزاقستان مسلمان هستند و معمولاً در طول روز زمانی را جهت اقامه نماز دست از کار می‌کشند. در دادوستد با قزاق‌ها به این نکته توجه داشته باشید و سعی کنید در صورت لزوم قرارهای ملاقات را پیش یا پس از اوقات نماز تنظیم نمایید.

ساختار و سلسله مراتب در شرکت‌های قزاق

فرهنگ کار در قزاقستان متضمن یک ساختار سلسله مراتبی منظم است که در آن مدیران خود را از گروه جدا می‌کنند و قدرت از بالا توزیع می‌شود. عموماً تنها یک تصمیم‌گیرنده وجود دارد و این منصب نیز در اختیار عالی‌ترین مقام در شرکت است. مقامات پایین‌تر نمایندگی شرکت در جلسات را بر عهده دارند، اما از اختیار تصمیم‌گیری برخوردار نیستند. تشریفات و ساختار حاکم بر احوال پرسی در قزاقستان تابعی از جایگاه افراد در جامعه است. معمولاً افرادی که در مرتبه پایین‌تری قرار دارند در دراز کردن دست پیشقدم می‌شوند و بدینوسیله احترام خود را ابراز می‌نمایند.

ارتباطات موثر در قزاقستان

ایجاد روابط فردی نزدیک، کلید انجام هرگونه معامله تجاری در قزاقستان است. قزاق‌ها ترجیح می‌دهند پیش از ورود به معامله با افراد و پذیرش تعهدات کاری، آنها را بشناسند. وقت گذاشتن برای صحبت کردن و آشنایی با یکدیگر به تقویت روابط کاری کمک و امکان تصمیم‌گیری هرچه کارآمدتر را فراهم خواهد کرد. در تشریفات اداری در قزاقستان، برخوردهای اولیه معمولاً حالتی غیررسمی دارند. دست دادن و استفاده از نام کوچک افراد به ویژه در دورهمی‌های غیررسمی خارج از محیط کار امری رایج است.

به‌طور سنتی جلسات کاری در قزاقستان تا حدی فاقد ساختار مشخص هستند و امکان تغییر و تنوع در آنها وجود دارد. قزاق‌ها شدیداً سنت‌گرا هستند اما به این نکته نیز واقفند که برای پیشرفت باید در برابر ایده‌های تازه نیز موضعی پذیرا داشته باشند. جلسات غالباً عرصه‌ای برای بحث و طرح ایده‌های جدید هستند.
 
 قانون کار اتباع خارجی در قزاقستان

بر اساس مقررات جمهوری قزاقستان، کارگران خارجی در این کشور در موارد خاص نیاز به اخذ مجوز مناسب و ویزای کار دارند. به‌طور کلی در قزاقستان دو نوع مجوز کار وجود دارد: 1- اجازه اشتغال به کارگر خارجی 2- اجازه کارفرما برای جذب کارگر خارجی.

قانون کار اتباع خارجی فهرست گسترده‌ای از بیگانگان را که نیازی به گرفتن مجوزهای فوق ندارد را معرفی می نماید. این لیست شامل افراد دیگری هم می‌شود:

• کارگران فدراسیون روسیه و جمهوری بلاروس؛
• اولین روسای شعب یا دفاتر نمایندگی اشخاص حقوقی خارجی؛

اتباع خارجی که به عنوان اولین رؤسای شعب یا دفاتر نمایندگی اشخاص حقوقی خارجی فعالیت می‌کنند در حقیقت افرادی هستند که برای سرمایه‌گذاری بیش از رقم 50 میلیون دلار آمریکا با دولت جمهوری قزاقستان قرارداد سرمایه‌گذاری منعقد کرده‌اند. این اشخاص حقوقی، افراد متقاضی در فعالیت‌های اولویت‌دار در حوزه سرمایه‌گذاری و نیز سرمایه‌گذار از طریق  نهادهای سرمایه‌گذاری مجاز را شامل می‌شود.

مجوز اشتغال یک تبعه خارجی به آن دسته از کارگران خارجی که برای فعالیت در لیست تخصص‌های مورد نیاز اعلام آمادگی نموده‌اند صادر می‌شود. این لیست شامل 30 نوع حرفه (تخصص) از جمله در بخشی از گروه مهندسین، متخصصان در زمینه فناوری اطلاعات، حمل و نقل هوایی و فضا می‌باشد.

نوع دوم جواز ذکر شده در بالا به سهمیه‌ای اشاره دارد که به کارگران مجاز از کشورهای فدراسیون روسیه و بلاروس تخصیص می‌یابد .

هر دو نوع این مجوزها توسط دستگاه اجرایی محلی صادر می‌شود.

روال اخذ مجوزها با ضوابط صدور مجوز برای کارگران خارجی برای اشتغال و کارفرمایان برای جذب کارگران خارجی تنظیم می‌شود. براساس مصوبه دولت جمهوری قزاقستان  به شماره 45 مورخ 13 ژانویه 2012، شرایط و روش صدور مجوز برای جذب نیروی کار خارجی به شرح ذیل می‌باشد: 

به منظور صدور نوع مشخص مجوز، مصوبه، نیروی کار خارجی را به  4 دسته تقسیم می‌نماید:

طبقه 1: مدیران سازمانی و معاونان آنها؛

طبقه 2: روسای بخش‌های ساختاری؛

طبقه 3: متخصصان؛

طبقه 4: کارگران ماهر.

با توجه به اینکه کدام دسته از نیروی کار خارجی جذب شده به 4 طبقه فوق تعلق داشته باشد، شرایط ویژه‌ای که باید توسط کارفرما در رابطه با تعداد معینی از شهروندان جمهوری قزاقستان تأمین شود ابلاغ می‌گردد. شرایط ویژه شامل موارد زیر است:

• آموزش حرفه‌ای و آموزش مجدد در برخی از تخصص‌های آموزش فنی و حرفه‌ای؛
• آموزش؛
• ایجاد مشاغل جدید .

تحقق شرایط ویژه برای کارفرمای قزاقی الزامی است. فرار از اجرای آنها توسط نیروی کار خارجی ممکن است در آینده زمینه‌ساز امتناع از صدور یا تمدید مجوزها باشد.

همچنین قبل از درخواست مجوز جذب نیروی کار خارجی به یک کارفرما ، رعایت موارد زیر الزامی می‌باشد:

اطمینان حاصل شود که تعداد کارگران خارجی که توسط کارفرمای قزاقی جذب می‌شوند، از 30% از کل کارمندان قزاقستانی متعلق به دسته‌های 1 و 2 در دسته‌های 1 و 2 تجاوز نکند. و در دسته‌های 3 و 4، 10% از کل نیروی کار تبعه قزاقی خواهد بود و نیز اطلاعات مربوط به در دسترس بودن مشاغل را به سازمان‌های مجاز ارسال کند. لازم به ذکر است که این اطلاعات باید حداکثر 15 روز قبل از تاریخ درخواست متقاضی ارسال شود .

همانطور که در بالا توضیح داده شد و همچنین سایر شرایطی که توسط آیین نامه تعیین شده است، چنانچه نیروی کار داخلی متخصص و دارای مدارک لازم وجود داشته باشد، هیچ تبعه خارجی در بازار کار داخلی به‌کار گرفته نخواهد شد. در صورت صدور مجوز، مدت زمان آن برای دسته 1 حداکثر 3 سال با امکان تمدید سالانه 12 ماهه صادر می‌شود. برای کارفرمایانی که صاحبان مشاغل کوچک هستند، مجوز مشخص برای دسته اول برای مدت 12 ماه با تمدید بیش از 2 بار صادر می‌شود. برای دسته‌های 2 و 3، مجوزها به مدت 12 ماه با تمدید تا 12 ماه بیشتر از 2 بار صادر می‌شود. برای دسته 4 مجوزها تا 12 ماه بدون حق تمدید صادر می‌شوند. در عمل دوره دریافت مجوز برای جذب نیروی کار خارجی 1.5 ماه است.
 
نگرش نسبت به کالاهای ایرانی

قزاقستان بازاری 17 میلیون نفری با درآمد سرانه بالغ بر 11 هزار دلار است. اگرچه درآمد سرانه این کشور در پی تضعبف پول داخلی و در پاسخ به کاهش قیمت نفت در سال‌های اخیر، کاهش یافته است، اما این کشور در میان سایر کشورهای آسیای مرکزی کماکان بالاترین درآمد سرانه را دارد. علاوه بر این باید توجه داشت که با وجود جهت‌گیری‌های دولت برای تنوع بخشیدن به فعالیت‌های اقتصادی و حرکت در مسیر صنعتی شدن، اقتصاد قزاقستان همچنان اقتصادی مصرف‌گرا است. بنابراین بی‌توجهی به بازار قزاقستان به معنای غفلت از یک بازار 17 میلیونی مصرفی با سطح درآمد و قدرت خرید بالا است.

اما ایران سهم بسیار ناچیزی در بازار قزاقستان دارد. از نگاه برخی صادرکنندگان کشور، حضور کم‌رنگ کالاهای ایرانی در بین هزاران کالا و برند خارجی که از دروازه‌های آزاد قزاقستان به داخل این کشور سرازیر می‌شوند، موجب شده است که مردم قزاقستان، شناخت زیادی نسبت به کالاهای ایرانی نداشته باشند. البته در گذشته‌ای نه چندان دور، تعداد قابل توجهی از شرکت‌های ایرانی در قزاقستان فعالیت می‌کردند و همین امر زمینه حضور پررنگتر کالاهای ایرانی را در بازار این کشور فراهم کرده بود. اما در یک دهه اخیر، مجموعه‌ای از مشکلات از قبیل نداشتن تجربه کافی، عمل نکردن بر اساس روش‌های علمی و نوین، نوسانات نرخ ارز و همچنین بی‌ثباتی قوانین در اقتصاد داخلی ایران موجب حذف تدریجی این شرکت‌ها و به دنبال آن حذف کالاهای ایرانی از بازار قزاقستان شد.

با این حال بنابه نظر برخی صادرکنندگان کشور، به رغم آشنایی کم مصرف‌کنندگان قزاقستان با محصولات ایرانی، نگرش بازار قزاقستان به کالاهای ایرانی موجود در این کشور مثبت است و مصرف‌کنندگان در بسیاری موارد، کالای ایرانی را به نمونه‌های مشابه چینی که عموماً از کیفیت پایین‌تری برخوردار بوده و متناسب با نیازهای طبقات کم درآمد روانه بازار شده است، ترجیح می‌دهند.

خصوصیات فرهنگی و نگرش نسبت به ایرانیان

با توجه به گستردگی جغرافیایی قزاقستان، رفتار اقتصادی مردم این کشور در نقاط مختلف آن متفاوت است. وجود قومیت‌های مختلف در این کشور باعث شده است برخی آداب و رسوم به یکدیگر نزدیک و برخی بسیار متفاوت باشد. معمولاً فرعنگ مردم شمال قزاقستان به فرهنگ مردم روسیه نزدیک‌تر است. به عنوان مثال مردم شمال قزاقستان تحت تاثیر سیستم کمونیستی که در دوران شوروی سابق رواج داشت، رفبت کمتری به خرید و فروش کالا و تجارت نشان می‌دهند. اما مردم جنوب قزاقستان فرهنگی نزدیکتر به همسایگان جنوبی این کشور داشته و تمایل بیشتری به خرید و فروش و تجارت دارند.
 
در مجموع و در مقایسه با اتباع دیگر کشورهای آسیای مرکزی، رابطه قزاقستانی‌ها با ایرانی‌ها دوستانه‌تر است. بنابه اظهارات برخی سرمایه‌گذاران و بازرگانان ایرانی فعال در قزاقستان، مردم این کشور ترجیح می‌دهند به جای چینی‌ها یا پاکستانی‌ها، منازل خود را به ایرانی‌ها اجاره دهند. آنها تلقی مثبتی از ایرانیان دارند و کشور ایران را در تولید محصولات شیمیایی، نفت و گاز متخصص می‌دانند. وجود اشتراکات و پیوندهای تاریخی و فرهنگی بین ایران و قزاقستان نیز زمینه مناسبی برای گسترش مناسبات تجاری دو کشور فراهم کرده است.

قزاقستانی‌ها مردمانی مهمان‌نوازند. در این کشور پذیرایی از مهمان با چای و نان مرسوم است. آنها هنگام صرف چای آن را در پیاله‌های کوچک و به مقدا کم می‌ریزند تا بتوانند در دفعات متعدد با چای از مهمان پذیرایی کنند. مهمانی‌ها در فرهنگ مردم قزاقستان منسبت‌های اجتماعی تلقی می‌شوند که نباید با عجله برگزار شود. بنابرابن لازم است هنگام رفتن به مهمانی از داشتن زمان کافی مطمئن شوید. در صورت دعوت شدن به منزل یک قزاقستانی باید به‌خاطر داشت که هدیه بردن در مهمانی‌ها بسیار مرسوم است. این هدیه می‌تواند هر چیزی اعم از انواع کیم، شیرینی یا خشکبار باشد.

به‌طور کلی قزاقستانی‌ها ترجیح می‌دهند در مذاکرات خود صریح و بدون تعارف درباره مسائل صحبت کنند. آنها نسبت به همسایگان جنوبی خود برخورد سرد و خشکتری دارند که این مساله در مناطق شمالی قزاقستان شدت بیشتری دارد. با این وجود ملاقات‌های کاری اغلب با برخوردی محترمانه، حرفه‌ای و توام با صمیمیت همراه است.

قدرت خرید در مناطق مختلف قزاقستان

مناطق مختلف قزاقستان را می‌توان از منظر تولید ناخالص سرانه در پنج گروه طبقه‌بندی کرد. استان آتیرائو به عنوان یک منطقه نفتی و شهرهای آلماتی و آستانه به عنوان مهم‌ترین شهرهای قزاقستان که ساخت و ساز زیادی در آنها انجام می‌گیرد، از بیشترین تولید ناخالص سرانه برخوردارند. در این مناطق کیفیت کالا اهمیت بیشتری دارد. در این مناطق مردم حاضرند برای دریافت کیفیت بالاتر، پول بیشتری بپردازند.

استان‌های مانگستائو، قزاقستان غربی، پاولودار، آکتوبه و کاراگاندا نیز که تولیدکننده و فرآوری‌کننده هیدروکربن‌ها و منابع معدنی هستند، تولید سرانه‌ای بیش از تولید سرانه کشور دارند. بنابراین در مجموع ساکنین مناطق یاد شده از قدرت خرید بالاتری نسبت به سایر مناطق برخوردار هستند.

در استان‌های کزیل اوردا و قزاقستان شرقی، بخش صنعت پیشرو است. تولید ناخالص سرانه این دو استان کمی پایین‌تر از تولید ناخالص سرانه کل کشور است.

گروه چهارم، سه استان شمالی یعنی کوستانای، قزاقستان شمالی و آکمولا را شامل می‌شود که نقش مهمی در تولید محصولات کشاورزی به ویژه غلات داشته و در تولید محصولات معدنی نیز فعال هستند.

مناطق گروه پنجم مناطقی هستند که از نظر توسعه صنعتی ضعیف بوده و بیشتر بر کشاورزی تمرکز دارند. جمعیت زیاد این نواحی نیز در پایین بودن درآمد سرانه آنها تاثیرگذار بوده است. این مناطق شامل استان آلماتی (به جز شهر آلماتی، ژامبیل و قزاقستان جنوبی می‌باشد. بنابراین  در این نواحی کالاهایی مورد توجه هستند که از قیمت پایین‌تر و البته کیفیت قابل قبول برخوردار باشند.

راهبردهای ورود به بازار قزاقستان

منظور از راهبردهای ورود به بازار، روش‌های مختلف رساندن کالا به بازار هدف و توزیع آن در میان مصرف‌کنندگان است. اگرچه آمار و گزارش‌های موجود در برخی پایگاه‌های اینترنتی می‌تواند اطلاعات نسبی در خصوص کالاهای مشابه موجود در بازار قزاقستان را ارائه کند اما با توجه به ماهیت پویای بازارها و تغییرات دائمی آنها، برای کسب اطلاعات در خصوص قیمت و ویژگی‌های نمونه‌های موجود در بازار، تماس با تجار و فعالان اقتصادی ایرانی مقیم قزاقستان و یا استعلام قیمت از توزیع‌کنندگان کالا در قزاقستان توصیه می‌شود.

به اعتقاد صادرکنندگان ایرانی، حضور مستقیم در کشور قزاقستان و یا همکاری با یک شریک مطمئن ایرانی یا قزاقستانی در داخل این کشور، راهبرد مناسبی برای ورود به این بازار است که هم هزینه‌های کسب اطلاعات را کاهش می‌دهد و هم بازاریابی و فروش را تسهیل می‌کند.

در قزاقستان، دولت نیز خریداری عمده برای بسیاری از کالاهاست. بنابراین فروش به دولت نیز یکی دیگر از راه‌های ورود به بازار این کشور محسوب ‌می‌شود. وزارت دارایی سیاست‌های خرید را تدوین می‌کند و کمیته مسئول کنترل مالی و خرید دولتی مسئول اجرای قوانین و مقررات است. خرید دولت از طریق مناقصات رسمی که توسط سازمان‌های دولتی در سایت مناقصات اعلام می‌شود، صورت می‌گیرد. تنها شرکت‌های محلی که در قزاقستان به فعالیت تولیدی مشغول هستند، اجازه شرکت در مناقصات دولتی را دارند. شرکت‌های خارجی در دو صورت امکان حضور در مناقصات دولتی را پیدا می‌کنند. مورد اول به کالاهایی مربوط می‌شود که در قزاقستان تولید نمی‌شوند و مورد دوم مناقصات سرمایه‌گذاری همانند پروژه‌های زیربنایی و راه‌سازی است.

انتخاب نام تجاری و تبلیغات

در ورود به بازاری با تقاضای پایدار، معرفی صحیح کالا اهمیت زیادی دارد. اکثر مردم قزاقستان به نام‌های تجاری کالاهای مصرفی توجه می‌کنند. این مصرف‌کنندگان هنگام خرید کالا، به نام‌های تجاری که به تولید کالاهای باکیفیت شهره هستند، بسیار اهمیت می‌دهند و حاضرند در مقایسه با سایر کالاها، قیمت بیشتری را برای این کالاها بپردازند. در انتخاب یک نام تجاری باید توجه کرد که نام تجاری انتخاب شده در زبان قزاقی به چه معناست. نام‌های تجاری آشنا و پرمعنا در زبان فارسی، لزوماً برای بازار قزاقستان مناسب نیستند. به گفته فعالان اقتصادی ایرانی، در کشور قزاقستان استفاده از کلمه «نور» در انتخاب نام‌ها بسیار متداول است و ترکیب‌های اسمی که کلمه نور را شامل می‌شوند، در نزد مردم جذابیت دارند.

آگاهی از علایق مردم و نمادهای ملی برای ساخت یک تیزر تبلیغاتی موثر بسیار اهمیت دارد. در این خصوص باید اشاره کرد که رنگ پرچم قزاقستان (آبی، زرد یا طلایی) رنگ مورد علاقه قزاقستانی‌ها و پرنده مورد علاقه آنها عقاب است. ورزش مورد علاقه مردم قزاقستان بوکس و سوارکاری است. به علاوه مردم این کشور از موسیقی‌هایی با ریتم تند لذت می‌برند. از آنجا که به لحاظ تاریخی قزاقستانی‌ها مردمی کوچ‌نشین بوده‌اند، استفاده از عناصر مرتبط با کشاورزی، درخت و یا سبزه برای آنها چندان جذاب نیست. تبلیغات الکل، شیر خشک، محصولات دارویی، خدمات پزشکی و کالاهایی که در داخل کشور تایید نشده است، ممنوع است. تبلیغ تنباکو نیز تنها به صورت چاپی مجاز است.

مجوزها، بسته‌بندی و برچسب‌گذاری کالا

پیش از صادرات کالا به قزاقستان لازم است اطلاعات شرکت‌های تولیدکننده و همچنین نام تجاری کالاهایی که با بدن انسان در تماس هستند از قبیل مواد خوراکی، مواد بهداشتی، لباس، رنگ‌های ساختمانی و لوازم آرایشی به ثبت برسد. در فرآیند ثبت کالا، یک کد تخصصی به کالا تعلق می‌گیرد. برای ثبت کالاها ابتدا باید مدارک شرکت صادرکننده به زبان روسی ترجمه شود و در قزاقستان به ثبت برسد.

در مقام مقایسه باید گفت در ایران بررسی کالا توسط اداره استاندارد به شکل دقیق‌تری انجام می‌شود و حساسیت قزاقستان نسبت به کالاهای وارداتی کمتر از ایران است. بنابراین ثبت کالا نیز در این کشور راحت‌تر است. همانظور که قبلاً اشاره شد، بازار قزاقستان بازاری آزاد است و همین امر موجب شده تا از یک سو برندهای خارجی زیادی در این بازار حضور یابند و از سوی دیگر سلایق مصرف‌کنندگان به سمت بسته‌بندی‌های مناسب متمایل شود. به عنوان یک اصل بازاریابی اگر صادرکننده کالایی با کیفیت و بسته‌بندی مناسب ارائه دهد، در بلندمدت بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرد. نوع بسته‌بندی با توجه به ماهیت کالاها متفاوت است اما مردم قزاقستان بیشتر ترجیح می‌دهند کالاهایی را خریداری کنند که دارای بسته‌بندی شفاف بوده و محتویات آن از روی بسته‌بندی تا حدی قابل تشخیص باشد.
 
لازم است کالاها به دو زبان قزاقی و روسی برچسب‌گذاری شده و یک برچسب به زبان قزاقی در قسمت بالای بسته‌بندی نصب شود. برچسب‌ها باید جزئیاتی شامل نام کالاها، کشور مبداء، تولیدکننده و برای مواد غذایی، تاریخ تولید و انقضاء، دستورالعمل نکهداری و ذخیره‌سازی و اطلاعات ارزش غذایی را در برگیرد.

سیستم بانکی و انتقال پول

بانک‌های قزاقستان روابط خوبی با بانک‌های اروپایی و بانک‌های ایالات متحده آمریکا دارند. نقل و انتقال پول بین این بانک‌ها به راحتی انجام می‌شود ولی متاسفانه ارتباط بانکی از این طریق بین ایران و قزاقستان به دلیل تحریم‌ها میسر نیست. بنابراین در حال حاضر برای انتقال پول نیاز به وجود واسطه‌ است. وجود صرافی‌ها در قزاقستان می‌تواند موجب سهولت در انجام مبادلات ارزی شود.

حمل و نقل کالاها
در حمل و نقل کالاها، مدیریت زمان از نقطه نظر کاهش در هزینه‌ها و نیز حفظ کیفیت کالاها اهمیت زیادی دارد. حمل کالا به مقصد قزاقستان از چهار طریق صورت می‌گیرد: خطوط ریلی، خطوط جاده‌ای، مسیر ذریایی و مسیر هوایی.

از آنجا که حمل و نقل ریلی در ایران گران‌تر از حمل و نقل جاده‌ای است، معمول است ابتدا محموله مورد نظر از سایر استان‌های کشور تا استان خراسان رضوی از طریق جاده حمل شده و پس از آن از طریق راه‌آهن ارسال شود. البته بارهای گران‌قیمت و فسادپذیر باید بوسیله ماشین یا هواپیما حمل شوند تا سریع‌تر به مقصد برسند. حمل و نقل بار از ایران به قزاقستان از دو مسیر ریلی سرخس تا شیمکنت در جنوب قزاقستان و گرگان تا جنوب‌غربی قزاقستان صورت می‌گیرد. احداث راه‌آهن ترکمنستان، باعث حذف کشور ازبکستان از میانه ارتباط ایران و قزاقستان شده است. 

حمل و نقل جاده‌ای در قزاقستان با آنچه در ایران موجود است، تفاوت دارد. در ایران شرکت‌های حمل و نقل بسیاری در زمینه حمل جاده‌ای کالاها فعال هستند. درحالیکه در قزاقستان این تعداد محدود به تعداد انگشتان دو دست است و رانندگان شخصی نیز خود مستقلاً به حمل بار مبادرت می‌ورزند.

مسیر دریایی از بندر امیرآباد به بندر آکتائو می‌رسد. اگر مقصد کالا غرب قزاقستان باشد، بهتر است بار از این مسیر ارسال شود.

فرصت‌های سرمایه‌گذاری در قزاقستان

قزاقستان سرزمین فرصت‌هاست. وجود زمین و منابع معدنی فراوان در کنار پایین بودن سطح مهارت و کمبود نیروی کار متخصص باعث شده که در سال‌های اخیر دولت نگاه ویژه‌ای به سرمایه‌گذاری داشته باشد و تلاش خود را بر جذب سرمایه‌های خارجی متمرکز کند.

زمینه سرمایه‌گذاری در قزاقستان به‌ویژه در بخش کشاورزی به‌طور قابل قبولی فراهم شده است. با توجه به کمبود آب در ایران و در نظر داشتن اینکه میانگین نزولات جوی سالانه در قزاقستان در حدود 700 میلیمتر است، و همچنین وجود زمین‌های کشاورزی بسیار گسترده در قزاقستان و توجه به اینکه آب و هوای این کشور برای کاشت محصولاتی مانند گندم، جو، دانه کتان و آفتابگردان در نیمه اول سال بسیار مساعد است، کشت فراسرزمینی کاملاً موجه می‌نماید. از طرفی دولت قزاقستان برای سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی یارانه نیز پرداخت می‌کند. برای مثال این یارانه به کشت چغندر پرداخت می‌گردد.

در بخش دامداری نیز هزینه نگهداری دام در قزاقستان نسبت به ایران به مراتب پایین‌تر است و سرمایه‌گذاری در این بخش می‌تواند ارزش افزوده زیادی برای سرمایه‌گذار ایجاد کند. در قزاقستان دامداری صنعتی با تعداد دام بالاتر از هزار راس به ندرت یافت می‌شود. علاوه بر این، به ازای هر کیلو گوشت تولید شده از طریق دامداری، به تولیدکننده از طرف دولت یارانه پرداخت می‌شود. در قزاقستان قیمت خوراک دام به‌طور میانگین، یک چهارم ایران است.

همانند پرورش دام و طیور، تولید محصولات گلخانه‌ای هم از پتانسیل قابل توجهی برخوردار است. به عنوان مثال روسیه برای تولید محصولاتی که پرورش آن در این کشور به دلیل برودت شدید هوا امکان‌پذیر نیست، در شهر شیمکنت قزاقستان گلخانه احداث کرده است. با توجه به اینکه ایران نیز در تولید محصولات گلخانه‌ای از دانش و پتانسیل کافی برخوردار است، راه‌اندازی گلخانه‌ها از زمینه‌های مناسب سرمایه‌گذاری در قزاقستان محسوب می‌شود.

ورود به بازار خدمات فنی و مهندسی کمی مشکل است. شرکت‌های روسی در ارائه این خدمات تقریباً پیشتاز هستند بطوریکه اصطلاحات روسی نیز در این حیطه بسیار جا افتاده است.

فرصت‌های تجاری در قزاقستان

بررسی توانمندی‌ها و نیازهای دو کشور ایران و قزاقستان در زمینه اقتصادی و مقایسه آن با یکدیگر، فعالین اقتصادی را به درک صحیح‌تر از فزصت‌های تجاری موجود میان دو کشور رهنمون می‌سازد. یکی از مهم‌ترین این فرصت‌ها استفاده از مزیت نسبی تولید گندم در قزاقستان است. پیش از این بیان شد که قزاقستان با توجه به منابع آبی مناسب و هزینه‌های تولید پایین‌تر، در تولید گندم و سایر غلات مزیت دارد. برخلاف غلات، تولید انواع میوه‌ها همانند انگور تازه، هلو و شلیل، انواع صیفی‌جات و سبزیجات همانند گوجه‌فرنگی، انواع کلم، خیار، پیاز، موسیر و فلفل در قزاقستان کافی نبوده و این کشور واردکننده این محصولات خوراکی است.

در میان سایر محصولات کشاورزی، گل رز واردات قابل توجهی دارد. تقاضای این گل در مناسبت‌هایی همچون روز زن، ولنتاین و جشن‌های سال نو به شدت افزایش می‌یابد و این نیاز عمدتاً از طریق واردات تامین می‌شود.

بیشترین نیازهای وارداتی قزاقستان در گروه مواد غذایی شامل قطعات منجمد مرغ، شکر خام، شکلات و فرآورده‌های گوناگون از کاکائو، شیرینی و بیسکویت، قند و شکر تصفیه شده، شیر خشک، سوسیس و فرآورده‌های مشابه است.

بازار دارو نیز در قزاقستان به عنوان یک بازار بزرگ، فرصت‌های تجاری قابل توجهی را پیش روی بازرگانان قرار داده است. هرچند در این بازار کشورهای آلمان، فرانسه، هند و روسیه و سایر کشورهای پیشرفته اروپایی حضور پررنگی دارند، اما تمرکز پایین این بازار از امکان حضور سایر کشورها حکایت دارد.

در بسیاری از مناطق قزاقستان به‌ویژه در جنوب این کشور کشاورزی رواج دارد. قزاقستان در این بخش واردکننده انواع علف‌کش، کود و ماشین‌آلات کشاورزی است. بازار انواع علف‌کش‌ها در این کشور در زمره بازارهای رقابتی بوده و ورود به آن به نسبت ساده می‌باشد. قزاقستان در زمینه کود و ترکیبات ازت به‌عنوان یکی از مواد اولیه کشاورزی، وابسته به واردات است. بنابراین با توجه به صادرات 800 میلیون دلاری انواع کود از ایران، کشور ما می‌تواند به یکی از صادرکنندگان کود به قزاقستان تبدیل شود.

فرسودگی ماشین‌آلات در بخش کشاورزی و تولید داخلی ناچیز آنها، فرصت‌های تجاری مناسبی برای صادرات انواع ماشین‌آلات همانند کمباین و تراکتور، ماشین بذرپاش پنوماتیک، ماشین درو، سم‌پاش، تکنولوژی‌های مرتبط با خشک و تمیز کردن غلات، تجهیزات ذخیره‌سازی غلات و سیستم‌های کنترل کیفیت ذخیره‌سازی، تکنولوژی‌های صرفه‌جویی در آب، خدمات طراحی و مهندسی برای مجتمع‌های خوراک دام و امکانات فرآوری در مزرعه را پیش روی فعالان اقتصادی قرار می‌دهد.
 
با توجه به تولید اندک کفش در قزاقستان، تقریباً تمام نیاز این کشور از طریق واردات تامین می‌شود. از این رو بازار کفش یکی از فرصت‌های تجاری جذاب در قزاقستان محسوب می‌شود.

مواد پلاستیکی اولیه، محصولات پلاستیکی و محصولات لاستیکی از جمله موادی هستند که کاربرد بسیار وسیعی دارند. در سال‌های اخیر قزاقستان در گروه مواد پلاستیکی اولیه، لاستیک مصنوعی و محصولات آن واردات قابل توجهی داشته است.

تولید داخلی بسیار کم انواع مبلمان و سرویس خواب در قزاقستان و کیفیت پایین آنها باعث شده که این کشور عمده نیاز خود را از طریق واردات تامین کند. در این بازار نیز با توجه به توانایی تولیدکنندگان کشور در تولید محصولات منطبق با مد روز و کیفیت قابل قبول، فرصت‌های مناسبی برای گسترش بازار وجود دارد.