تیر 1399

مساحت: 783356 کیلومترمربع (سی و ششمین کشور دنیا و دارای مساحتی کمی کمتر از نصف مساحت ایران)
جمعیت: 83 میلیون نفر (هجدهمین کشور پرجمعیت دنیا)
پایتخت: آنکارا با جمعیت 4.8 میلیون نفر
شهرهای مهم: استانبول (با جمعیت 14.8 میلیون نفر)، ازمیر (با جمعیت 2.9 میلیون نفر)، بورسا (با جمعیت 2.1 میلیون نفر)، آدانا (با جمعیت 1.7 میلیون نفر)، قاضی آنتپ (با جمعیت 1.6 میلیون نفر)، آنتالیا (با جمعیت 1.3 میلیون نفر)، کونیا (با جمعیت 1.1 میلیون نفر)، مرسین، ترابزون.
مذهب: اسلام (سنی حنفی، سنی شافعی، شیعه علوی، شیعه جعفری)
تولید ناخالص داخلی:  حدود 743 میلیارد دلار  (نوزدهمین اقتصاد دنیا در سال 2019)
رشد تولید ناخالص داخلی: 2.8 درصد (در سال 2018)
نرخ تورم: 11.39 درصد (برآورد می 2020)
نرخ بیکاری: 2/13 درصد (در مارس 2020)
بزرگترین صادرکنندگان کالا به ترکیه در سال 2019:  به ترتیب فدراسیون روسیه، چین، آلمان، آمریکا، ایتالیا، هند، فرانسه، کره جنوبی، بریتانیا، امارات متحده عربی. (ایران در رتبه پانزدهم)
بزرگترین شریک تجاری ترکیه در سال 2019: آلمان


مهمترین اقلام وارداتی ایران از ترکیه در سال 2019:

 
مجموع کل واردات ایران از ترکیه در سال 1398 حدود 4 میلیارد و 995  میلیون دلار بوده است که 11.42 درصد از کل واردات کشورمان محسوب می‌شود. این رقم نسبت به سال 1397 حدود 91 درصد افزایش را نشان می‌دهد.
لازم به ذکر است ترکیه، در رده سوم کشورهای صادرکننده به ایران قرار دارد.
 

مهمترین اقلام صادراتی ایران به ترکیه در سال 2019:

 
مجموع کل صادرات غیرنفتی ایران به ترکیه در سال 1398 برابر با 5 میلیارد و 46  میلیون دلار بوده است که 12.20 درصد از کل صادرات کشورمان محسوب می‌شود. این رقم نسبت به سال 1397 حدود 113 درصد افزایش را نشان می‌دهد.
لازم به ذکر است ترکیه، در رده سوم کشورهای عمده مقصد صادرات ایران قرار دارد.
 
 
مهمترین اقلام وارداتی ترکیه از جهان در سال 2019:

  

 

مسئولیت کمیسیون همکاری‌های مشترک تجاری و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و ترکیه، از طرف ایرانی وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران  (در حال حاضر جناب آقای واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهور) می‌باشد.
تاریخ برگزاری آخرین اجلاس کمیسیون مشترک تجاری و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و ترکیه، 25/06/1398 بوده است.
  در ترکیه تشکل‌ها، انجمن‌ها، اتحادیه‌ها و کنفدراسیون‌های متعددی وجود دارد ولی مهم‌ترینِ این تشکل‌ها که در تصمیمات سیاسی و اقتصادی ترکیه اثرگذار هستند و اکثراً به عنوان اعضای اصلی هیئت اجرایی کمیته همکاری‌های اقتصادی خارجی ترکیه ( DEIK ) نیز محسوب می‌شوند، به شرح ذیل می‌باشند:

1. اتحادیه اتاق‌ها و بورس‌های ترکیه (TOBB) : این اتحادیه که در قالب یک سازمان غیردولتی در 8 مارس 1950 تاسیس شده است، مهم‌ترین و بزرگ‌ترین تشکیلات بخش خصوصی ترکیه محسوب می‌گردد. این اتحادیه در حال حاضر متشکل از 178 اتاق بازرگانی و صنایع، 60 اتاق بازرگانی، 12 اتاق صنعت، 2 اتاق تجارت دریایی، 113 مرکز بورس کالا (مجموعاً 365 اتاق و بورس) و حدود یک و نیم میلیون عضو است. ساختمان مرکزی اتحادیه اتاق‌ها و بورس‌های ترکیه در برج‌های دوقلوی مجللی در آنکارا مستقر بوده و رئیس کنونی آن آقای ریفات حیصارجیکلی اوغلو می‌باشد.
2. انجمن صنعتگران و تاجران ترک ( TÜSİAD ) : این انجمن در سال 1971 تاسیس شده و دفتر مرکزی آن در استانبول قرار دارد. انجمن صنعتگران و تاجران ترک علاوه بر نمایندگی‌های داخلی خود، در بروکسل، واشنگتن، برلین، لندن و پاریس دارای نمایندگی بوده و شبکه‌هایی نیز در شانگهای، دبی و سانفرانسیسکو دارد. تعداد اعضای این انجمن نزدیک به 4500 شرکت بوده و ریاست آن بر عهده آقای سیمون کاسلووسکی می‌باشد. شرکت‌های عضو این اتحادیه بیش از 85 درصد صادرات (به غیر از انرژی) ترکیه را انجام می‌دهند.
3. مجمع صادرکنندگان ترکیه (TİM) : این مجمع در سال 1993 تاسیس شده و دفتر مرکزی آن در استانبول قرار دارد. تعداد اعضای این مجمع نزدیک به 91 هزار شرکت است که کلیه صادرکنندگان ترک را در برمی‌گیرد. رئیس فعلی مجمع صادرکنندگان ترکیه آقای اسماعیل گوله است.
4. انجمن صنعتگران و تاجران مستقل (MÜSİAD) : این انجمن در سال 1990 تاسیس شده و دفتر مرکزی آن در استانبول قرار دارد. انجمن صنعتگران و تاجران مستقل علاوه بر نمایندگی‌های داخلی خود، در 81 کشور دنیا دارای 211 دفتر نمایندگی و نماینده است (در ایران نیز در تهران و تبریز دارای نماینده می‌باشد). تعداد اعضای این انجمن بیش از 11000 عضو بوده و ریاست آن بر عهده آقای عبدالرحمان کآن می‌باشد.
5. اتحادیه پیمانکاران ترک (TMB) : این اتحادیه در سال 1952 تاسیس شده و دفتر مرکزی آن در آنکارا قرار دارد. اتحادیه پیمانکاران ترک تا کنون نزدیک به 11000 پروژه در کشورهای مختلف را به اتمام رسانده‌اند. تعداد اعضای این اتحادیه 123 شرکت بزرگ بوده و ریاست آن بر عهده آقای میتهات ینی‌گون می‌باشد.

 
علاوه از این 5 تشکل، 3 تشکل دیگر نیز به دلیل گستره فعالیتشان، جزو تشکل‌های مهم و بارز ترکیه محسوب می‌شوند که عبارتند از:

• انجمن کل صنعتگران و تاجران ( TÜMSİAD ) : این انجمن در سال 2005 تاسیس شده و دفتر مرکزی آن در استانبول قرار دارد. انجمن کل صنعتگران و تاجران علاوه بر نمایندگی‌های داخلی خود، دارای 8 نمایندگی در اروپا و یک نمایندگی در پاکستان است. ریاست این انجمن بر عهده آقای یاشار دوغان می‌باشد.
• انجمن تاجران جوان ترکیه ( TÜGİAD ) : این انجمن در سال 1986 تاسیس شده و دفتر مرکزی آن در استانبول قرار دارد. انجمن تاجران جوان ترکیه علاوه بر نمایندگی‌های داخلی خود، در بروکسل نیز دارای نمایندگی است. تعداد اعضای این انجمن 870 عضو بوده و ریاست آن بر عهده آقای آنیل علیرضا شاه‌اوغلی می‌باشد. میانگین سنی اعضای این انجمن 35 سال بوده و در مجامع بین‌المللی بسیاری به نمایندگی از ترکیه حاضر می‌شود.
• کنفدراسیون صنعتگران و تاجران ترکیه (TUSKON) : این کنفدراسیون در سال 2005 تاسیس شده و دفتر مرکزی آن در استانبول قرار دارد. کنفدراسیون صنعتگران و تاجران ترکیه علاوه بر فعالیت‌های داخلی خود، در بروکسل، واشنگتن، مسکو و پکن دارای نمایندگی است. تعداد اعضای این انجمن در حدود 40 هزار عضو بوده و ریاست آن بر عهده آقای رضانور مرال می‌باشد.

 
علاوه از تشکل‌های یاد شده، دو هولدینگ بسیار عظیم نیز در ترکیه وجود دارد که از قدرت و نفوذ بالایی در تصمیمات سیاسی و اقتصادی ترکیه برخوردار است.

1. هولدینگ کوچ ( KOÇ ) : این هولدینگ با درآمدی بیش از 143 میلیارد لیر ترک در سال 2018 و با بیش از 120 هزار نیروی کار، از بزرگ‌ترین موسسات اقتصادی بخش خصوصی ترکیه به حساب می‌آید. این هولدینگ در سطح وسیع و متنوعی از فعالیت‌های صنعتی، انرژی، تجاری، بانکی، فاینانس، سرمایه‌گذاری، گردشگری، دانشگاهی و ... عمل می‌کند.  Arçelik در زمینه تولید لوازم الکتریکی و خانگی، Ark İnşaat در فعالیت‌های ساخت و ساز، AYGAZ در صنعت گاز، Beko در زمینه تولید لوازم صوتی و تصویری، Ditaş در زمینه صنایع و تکنولوژی‌های دریایی، Demir Export در زمینه صادرات آهن و فولاد، Divan دز زمینه گردشگری، دانشگاه بین‌المللی KOÇ در استانبول در زمینه دانشگاهی، ENTEK و Electra Bregenz در زمینه صنایع الکتریکی و الکترونیکی، Ford Otosan در زمینه تولید خودرو، Grundig در زمینه تولید لوازم الکتریکی، KOÇ Finansman در زمینه فاینانس و سرمایه‌گذاری، Yapi Kredi Bank در زمینه بانکداری، Koçtaş فروشگاه‌های زنجیره‌ای فروش لوازم خانگی، محصولات دکوراسیون داخلی و مصالح ساختمانی، Opet در زمینه تولید بنزین و روغن خودرو، Tupras در صنایع نفت و گاز و صنایع پالایش نفت، KOÇ Group در زمینه سرمایه‌گذاری، و System Bilgi ve iletişim Hizmetleri  در زمینه خدمات اطلاعات و ارتباطات از مجموعه این هولدینگ محسوب می‌شوند.
2. هولدینگ سابانجی (SABANCI) : این هولدینگ با درآمدی بیش از 88 میلیارد لیر ترک در سال 2018 و با بیش از 60 هزار نیروی کار، از بزرگ‌ترین موسسات اقتصادی بخش خصوصی ترکیه به حساب می‌آید. این هولدینگ در سطح وسیع و متنوعی از فعالیت‌های صنعتی، انرژی، تجاری، بانکی، فاینانس، سرمایه‌گذاری، گردشگری، دانشگاهی و ... عمل می‌کند. LASSA و BRIDGESTONE در زمینه تولید لاستیک، هتل‌های شرایتون و هیتلون در ترکیه، AK BANK در زمینه بتنکداری، فروشگاه‌های زنجیره‌ای Carrefour فرانسه در ترکیه، تولید سیمان هایدلبرگ آلمان در ترکیه، نماینده شرکت سرمایه‌گذاری Marubeni ژاپن در ترکیه، نماینده کمپانی Philip Morris آمریکا در ترکیه در زمینه تولید و فروش تنباکو، دانشگاه بین‌المللی SABANCI در استانبول در زمینه دانشگاهی از مجموعه این هولدینگ محسوب می‌شوند.

   

1. سرمایه‌گذاری خارجی در ترکیه از سال 2003 تا کنون همواره رو به افزایش بوده است و این نشان از رقابتی بودن حضور فعالین اقتصادی خارجی در ترکیه است.
2. نهاد حکومتی ترکیه در حفظ بازار رقابتی سالم در کشور و جلوگیری از تخلفات شرکت‌ها از حیث تبلیغات مخرب، قیمت‌گذاری غیرمنصفانه، تبانی، و شکل‌گیری مافیای بازار، «شورای رقابت ترکیه»، مستقر در شهر آنکارا است.
3. بنگاه‌ها و موسسات خارجی می‌توانند در مدت زمان کوتاهی دفاتر یا فروشگاه‌های خود را در شهرها یا مناطق آزاد ترکیه تاسیس نمایند. طبق مقررات جمهوری ترکیه، ثبت شرکت و همچنین رسیدگی و تنظیم حساب‌ها و امور مالی آنها با کمک دفاتر موسوم به «مالی مشاور» یا «محاسبه‌جی» میسر است.
4. هرگونه عقد قرارداد همکاری با طرف ترک باید در دفاتر اسناد رسمی ترکیه موسوم به Noter به ثبت برسد. همچنین درصورت بروز اختلافات یا طرح دعاوی حقوقی، برخورداری از وکیل (AVUKAT) دارای پروانه وکالت یک ضرورت است.
5. صادرات یا فروش هر کالا در بازار ترکیه باید از استانداردهای اروپا یا ترکیه برخوردار باشد و در مورد کالاهای خاص نظیر مواد غذایی، دارویی، لوازم و تجهیزات پزشکی، لوازم آرایشی و بهداشتی و مواد شیمیایی، تائیدیه وزارت بهداشت ترکیه و مهر برجسته بخش کنسولی سفارت ایران یا سرکنسولگری‌های ایران در ترکیه مورد نیاز است. کالاهای نوآوری شده و دانش بنیان باید در موسسه Patent ترکیه به ثبت برسند.
6. مارکتینگ در ترکیه مبتنی بر منطق ارتباط مستقیم با مشتری در بازار مورد نظر است. یعنی استقرار کسب و کار در خود ترکیه، تاثیر مستقیمی بر موفقیت کسب و کار دارد.
7. در شهرهای ترکیه مراکز سازمان یافته‌ای برای توزیع کالا هست که همه فروشگاه‌های زنجیره‌ای یا عمده فروشان و موسسات پخش در آنجا دفتر و انبار دارند، نظیر مرکز Gimat در آنکارا و Istoc در استانبول. از طریق این مراکز می‌توان کالای خود را توزیع نمود.
8. ورود به شبکه روابط تجار و صاحبان صنایع در ترکیه دارای اهمیت فراوان است. عضویت در اتاق‌ها و تشکل‌هایی مانند توسیاد و موسیاد می‌تواند تاثیر مثبت بر روند کسب و کار در ترکیه داشته باشد.
9. حضور فعال در نمایشگاه‌هایی که در ترکیه برگزار می‌شوند، حائز اهمیت است. لینک تقویم نمایشگاه‌های ترکیه در سال 2020 : 

       10.بخش خصوصی ایران با توجه به مزیت‌های کشور می‌تواند مذاکرات خود برای صادرات را در کانون‌های زیر در کشور ترکیه پیگیری نماید:

الف- محصولات غذایی و کشاورزی : کلیه شهرهای استان‌های آناتولی شرقی مانند وان، ارزروم، ایغدیر، آغری، کارس، دیاربکرو همچنین شهرهای آدانا و ازمیر و درخصوص مواد غذایی فرآوری شده و بسته‌بندی شده، شهر آنکارا می‌تواند شروع خوبی باشد.
ب- سنگ‌ها و مصالح ساختمانی : به طور عمده ازمیر و مناطق غربی ترکیه
ج- محصولات شیمیایی و پتروشیمی : مرسین و استانبول
د- خدمات ساخت و ساز، فنی و مهندسی: به طور عمده آنکارا
ه- حمل و نقل : استانبول، آنتالیا، ازمیر، مرسین، ترابزون
و- تجارت اروپایی: استانبول، ازمیر، سامسون، ترابزون، مرسین
ز- محصولات دانش بنیان و تکنولوژی‌های پیشرفته: آنکارا و استانبول
ح- آموزشی و دانشگاهی: آنکارا و استانبول
 
 11. صنایع دستی ایران از قابلیت رقابت بالایی برخوردارند و می‌توانند وارد بازار ترکیه شوند. اقتصاد گردشگری ترکیه برای محصولات ایرانی هم فرصت ساز است. یعنی هدف صنایع دستی ایران باید گردشگران خارجی که از ترکیه بازدید می‌کنند، باشد. شهرهای و مناطق گردشگری ترکیه نظیر استانبول، آنتالیا، کوش آداسی و بودروم می‌توانند بازار محصولات صنایع دستی ایران باشند. نحوه فعالیت نیز به دو صورت است. روش اول از طریق فروشندگان و مغازه‌های صنایع دستی ترک، روش دوم ثبت و تاسیس مغازه همراه با تولید دستی در بازار ترکیه و فروش مستقیم به خریداران. لازم به ذکر است که هرگونه سوغات ایرانی از جمله خوراکی‌ها و تنقلات سنتی ایرانی هم می‌تواند در این دسته قرار گیرد.

 12.بازرگانان و مصرف‌کنندگان ترک کالاهای خارجی را دوست دارند ولی کالای مشابه خود را علیرغم کاستی‌های آن ترجیح می‌دهند.

 13.مردم ترکیه از لحاظ فرهنگی مشترکات زیادی با ایرانی‌ها دارند. از این رو عادت‌های مصرفی آنها نیز با ما مشابهت‌های زیادی دارد. برای مثال علاقه به چانه زنی، خرید اقساطی، خرید از حراجی، تعارف و خرید هدیه و چشم روشنی برای مناسبت‌های مختلف بسیار مرسوم است.
  ذیلاً به طور خلاصه با مجموعه‌ای از آداب و رفتارهایی که مردم ترکیه به هنگام مذاکره انجام می‌دهند و یا باید در مورد آنها به کار بسته شود اشاره می‌گردد:

1. تجارت خانوادگی: خانواده نقش مهمی در زندگی و کار مردم ترکیه ایفا می‌کند. بسیاری از فعالیت‌های تجاری در ترکیه، خانوادگی است و یا تاثیر روابط خانوادگی بر آن بسیار قوی است. از این رو بعید نیست که بین نفرات مذاکره کننده طرف ترکیه‌ای، روابط خانوادگی برقرار باشد. دانستن این موضوع در هدایت مذاکرات، می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد.
2. آشنایی: مردم ترکیه با کسی که با وی سابقه آشنایی دارند، بسیار راحت‌تر رابطه تجاری برقرار می‌کنند. از این رو سعی می‌کنند که در ابتدای مذاکرات مدتی را صرف آشنایی با خصوصیات و علایق و دیدگاه‌های عمومی طرف مقابل نمایند.
3. آغاز مذاکرات: مردم ترکیه هر مذاکره‌ای را با احوال‌پرسی‌های عمومی و پرداختن به مسائلی که رابطه مستقیمی با مذاکرات ندارند، آغاز می‌کنند و گاه این صحبت‌ها را برای مدت طولانی ادامه می‌دهند. در حین این احوال‌پرسی‌ها، ممکن است از مسائل شخصی شما نیز سوال کنند که نبایستی مورد تعجب واقع شود. آنان علاقه مفرطی به فوتبال و کشتی دارند و ممکن است مدتی در این باره صحبت کنند.
4. میهن‌ پرستی: مردم ترکیه از ملیت خود احساس غرور می‌کنند و از پاسخ دادن به سوالاتی درباره فرهنگ و تاریخ خویش لذت می‌برند. با توجه به این مساله و همراهی با آن در پیشبرد مذاکرات بسیار مهم است.
5. زبان ترکی: در تیم مذاکره کننده، وجود نفر یا نفراتی که به زبان ترکی مسلط باشند، در پیشرفت سریع مذاکرات بسیار موثر است. جدای از اینکه آشنایی به زبان انگلیسی در نزد مردم ترکیه چندان گسترده نیست، وجود نفر ترک زبان در جلب اعتماد طرف ترکیه‌ای بسیار مفید است. چنانچه کارت‌های ویزیت و اسناد نیز به زبان ترکی ترجمه شده باشند، این تاثیر چند برابر خواهد شد.
6. ذکر القاب: مردم ترکیه چندان در قید و بند ذکر کامل القاب خویش و یا طرف مذاکره کننده نظیر دکتر، مهندس و ... نیستند. با پیشرفت مذاکرات آنها تنها به ذکر «آقا» و «خانم» بسنده می‌کنند و حتی در ادامه ممکن است شما را با نام کوچک صدا کنند.
7. ملاقات‌های غیر رسمی: در حین مذاکرات، مردم ترکیه برای شما ملاقات‌هایی ترتیب می‌دهند، آنها شما را به رستوران، دیدار از مناطق دیدنی و حتی خانه خویش دعوت خواهند کرد. این ملاقات‌ها بسیار مهم است. تجربه نشان داده است که بسیاری از توافقات تجاری نه در پشت میز مذاکره که در طول این ملاقات‌ها به ثمر می‌نشیند.
8. زمان جلسات: ماه رمضان و ماه‌های جولای و آگوست که فصل تعطیلات هستند، زمان مناسبی برای سفرهای تجاری به مقصد ترکیه نیستند.
9. سن: سن نقش مهمی در روابط بازی می‌کند. از نظر مردم ترکیه هرچه طرف مقابل مسن‌تر باشد، بیشتر قابل اعتماد و واجب‌الاحترام است.
10. اسلام: مردم ترکیه به دستورات دینی خویش بسیار پایبند هستند. اسلام، بخصوص در مناطق مرکزی و شرقی ترکیه بر روابط تجاری تاثیرگذار است. محرمات دینی و رعایت اصول دینی در انجام معامله در این قسمت‌ها رعایت می‌شوند. بی‌شک چنانچه طرف مقابل نیز مسلمان بوده و از مناسک دینی و آئین تجارت اسلامی آگاهی داشته باشد، تاثیر مثبتی بر روابط خواهد گذاشت.
11. هدیه: هدیه دادن و گرفتن در میان مردم ترکیه مرسوم و پسندیده است.
12. چانه‌زنی: در مورد مسائل مالی، مردم ترکیه بسیار اهل چانه‌زنی هستند. متقابلاً چانه زدن، در مورد آنها نیز جواب می‌دهد.
13. تشریح منافع: در هنگام مذاکره با مردم ترکیه، فقط روی منافع مالی حاصل از معامله تمرکز نکنید. گاه تشریح تاثیراتی که این معامله در تقویت قدرت، غرور، نفوذ و سایر مسائل غیرمالی برای طرف ترک دارد، بسیار تاثیرگذار است.
14. روند تصمیم‌گیری: روند تصمیم‌گیری نزد مردم ترکیه بسیار کند پیش می‌رود چرا که نفرات مختلفی در این تصمیم‌گیری تاثیرگذار هستند. اما در هر حال تصمیم نهایی را نفر اصلی می‌گیرد.
15. اعلام مهلت: تا آنجا که ممکن است در هنگام مذاکره با مردم ترکیه برای کسب نظر ایشان مهلت نهایی اعلام نکنید و برای تصمیم‌گیری، آنها را تحت فشار نگذاشته و شرط‌های قاطع وضع نکنید. این رفتار احتمال برهم خوردن مذاکرات را از سوی طرف ترکی افزایش می‌دهد.
16. رفتار دیپلماتیک: مردم ترکیه در طول مذاکره، بسیار دیپلماتیک رفتار کرده و تمامی ظرایف مذاکرات بین‌المللی را رعایت می‌کنند و همان طور که ذکر شد، رفتار آنها بسیار دوستانه است، اما چنانچه مذاکرات مطابق میل آنها پیش نرود و کنترل جلسات از دست آنان خارج شود، ممکن است رفتارهای پیش‌بینی نشده‌ای از آنها سر زند و مرکتب اشتباهات فراوانی در آداب مذاکره شوند.
17. تحلیل حرکات بدنی: در طول مذاکرات، بسیاری از رفتارهای حرکتی طرف مقابل که برخاسته از مسائل فرهنگی است، گویای عقیده و نقطه نظرات وی از مذاکرات در حال انجام است و یا بر آن تاثیر می‌گذارد. بسیاری از رفتارهای حرکتی مردم ترکیه، مشابه رفتارهای ماست. برای مثال محکم دست دادن در میان مردم ترکیه نشانه صمیمیت و رضایت است. یا نگاه مستقیم به طرف مقابل در حین صحبت وی، نشانه اهمیت و ادب است. مردم ترکیه نیز هنگام موافقت، با سر صحبت‌های شما را همراهی می‌کنند و گاهی مواقع احسنت نیز می‌گویند.